'''Фивы''' (Египет[[Мысыр|Мысыр]]) (грек. – Thēbaі{{lang-grc|Θῆβαι}}, ежелгі египетмысыр –тілінде - Уасет) – Мысыр елінің ежелгі астанасы. Ніл өзеннің бойында орналасқан. Жазба деректерде б.з.б. 3-мыңжылдықтың ортасынан бастап белгілі. Бүкіл [[ЕгипетМысыр|Мысырды]]ті біріктірген ХҚ әулет перғауындары кезінде (б.з.б. 22 – 20 ғасырлар) Фивы елдің астанасына айналды. Кейбір жекелеген перғауындар өз орт-тарын басқа қалаларға ауыстырса да Фивы Орта және Жаңа патшалық кезінде де астана болып қала берді. 22 – 23 ([[ливияЛивия|ливиялық]]лық) әулет кезінде (б.з.б. 10 – 8 ғасырлар) Фивы саяси орт.орталық ретінде өз маңызын жоғалтып, діни орталыққа айналды. Мұнда [[Амон]] құдайының жартылай тәуелсіз жоғ.жоғары шенді абыздарының сарайы орналасты. Шамамен б.з.б. [[730]] жылы Фивыны [[Куш Пианхи]] патша жаулап алды. Ал б.з.б. [[663]] жылы қаланы ассирия патшасы Ашшурбанипал қиратып, астана елдің солт-не көшірілгеннен кейін Фивы өз рөлінен айрылды. Діни орталық ретінде өз маңызын сақтап қалғанына қарамастан біртіндеп провинц. қалаға айналды. Б.з.б. 88 ж.жылы қала кезекті халық көтерілісін басу кезінде мүлдем талқандалды. 19 ғасырдың 1-жартысынан бастап әр түрлі елдердің ғалымдары Фивы ғибадатханаларын қалпына келтіру мен қазба жұмыстарын жүргізе бастады (неміс ғалымы – [[К.Р.Лепсиус]], ағылшындар – [[У.Питри Флиндерс]], [[Х.Картер]], америкалық [[Х.Уинлок]], т.б.). Фивы аум-ндааумағында үлкен ғибадатханалық ансамбльдер (шығыс жағалауындағы [[Карнак пен Луксор|Карнак пен Луксорда]]да) орналасқан. Батыс жағалауында негізінен некропольдар ([[Бибан-эль-Молук]], т.б.) мен перғауындардың табыттары қойылған ғибадатханалардың қалдықтары сақталған. Олардың ішінен [[Аменхотеп]] ҚҚҚ-нің (б.з.б. 15 ғасыр, арх. [[Аменхотеп]], [[Хапу|Хапудың]]дың ұлы) ғибадатханасы, гректер “[[Мемнон колосстары]]” деп атаған перғауынның екі алып мүсіні, ғибадатханадан Нілге қарай кететін сфинкстер аллеясы (сфинкстердің екеуі қазіргі кезде [[Санкт-Петербург|Санкт-Петербургте]]те), Рамсес ҚҚ перғауынның ғибадатханасы ([[Рамессеум]]) көпке танымал болды. Фивыға жақын жердегі [[Дейр-эль-Бахри|Дейр-эль-Бахриде]]де ежелгі египет[[Мысыр|Мысыр]] кешенді құрылысы орналасқан. Фивының тұрғын үйлері зерттелген жоқ, өйткені олар қазіргі [[Луксор]] қаланың астында қалып қойған.
