Шойын: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Бот: Мына үлгі өзгертілді: Stub:Химия |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
2-жол:
Шойын (Чугун) -
# жақсы құйылатын қасиеті бар темірмен көміртектің (2% жоғарғы) қорытпасы;
# темірдің көміртек (2%-тен астам, өдетте, 3—4,5%), қайсыбір мөлшерде [[марганец]] (1,5%-ке дейін), [[кремний]] (4,5%-ке дейін), [[күкірт]] (0,08%-тен аспайды), [[фосфор]] (1,8%- ке дейін), ал кейде басқа да элементтер қосылған қорытпасы. Шойында [[көміртек темір карбиді]] Ғе<sub>3</sub>С түрінде байланыеқан күйде болуы мүмкін (сұр Шойын). Шойын [[темір]] кендерін домна пештерінде балқыту арқылы алынатын өндеудің бастапқы өнімі; қолданылуы мен [[Химия|химиялық]] құрамына қарай шойын қолданбалы, яғни болат қорытуға арналған Шойын, құйма Шойын, арнаулы Шойын болып бөлінеді. Шойын құймалардың сапасын жақсарту үшін азғана мөлшерде түрленгіштер қосып түрлендіру және шойынды әр түрлі элементтермен қоспалау қолданылады.<ref> Полиграфия, өлшеу техникасы, ағаш өңдеу жабдықтары және металл өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі.</ref>
==Түрлері==
*[[Ақ шойын]] (Белый чугун) -
# [[карбид]] түрінде көміртек құрамына кіретін, ал омырық бетінің түсі күңгірт-ақшыл болатын шойын;
# құрамында көміртек темірмен химиялық қосылыс (цементит) түрінде болатын шойын. Ақ шойынның [[кристалдану]] процесі Fe-C диаграммасы бойынша жүреді. [[Қаттылық]], [[беріктік]], үйкеліске беріктік, [[морттық]] қасиеттері жоғары. Ақ шойын өндеуге келмейтіндіктен, одан қорытпалар гана алынады. Ақ шойынды соқаның тістерін, илем біліктерін, диірменнің шарларын құюға және соғылмалы шойын алу үшін пайдаланады.
*Домна шойыны (Чугун доменный) —
# домна пешінде балқытылып алынған шойын;
# [[темір]] және [[Марганец|марганецті]] кендерден домна пештерінде балқытып алынатын сұйық шойын. Домна шойынының 80—85%-інен болат өндіріледі.
*Соғылмалы шойын (Чугун ковкий) — құрамына жапалақ түрлес графит кіретін және ақ шойынды босаңдату нәтижесінде алынатын шойын.
*Сұық шойын (Чугун жидкий) — домна пешінде немесе шойынпеште қорытылған шойын. Сұық шойын қатайған сон тасымалданып тұтынушыға жеткізіледі.белдігін, [[күпшек]]тер, [[картер]]лер, [[фитинг]]тер жасағанда соғылмалы шойын орнына қолданылады. Осының нәтижесінде құйма дайындамалардың массасы соғылмалы шойыннан құйылған дайындамалар массасынан шамамен екі еседей кем болады;
| |||