|
'''''Фаза'''''<ref>Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2 </ref>
#::1. тербелістер мен толқындар теориясында — тербелмелі процестердің әрбір уақыт мезетіндегі күйін анықтайтын шама. Мысалы, [[гармония|гармониялық]] тербеліс жасайтын шаманың (кернеу, ток, т.б.) тепе-теңдік күйден ауытқуы (х) мына формуламен өрнектеледі:
<math> x=xAsin(\omega t + \varphi _0)</math>,
мұндағы х0 — тербеліс амплитудасы,
, — тербеліс Фазасы, <math>\omega t</math> — бұрыштық жиілік, t — уақыт,
<math> \varphi _0</math> — тербелістің бастапқы Фазасы, яғни Фазаның уақыттың бастапқы (t=0) мезетіндегі мәні. Гармониялық тербелістің Фазасы бұрыштық бірліктермен өрнектеледі, ал гармониялық емес периодты тербелістің Фазасы тербеліс периодының үлестері арқылы өрнектеледі;<br>
#::2. [[термодинамика|термодинамикада]] — заттың физикалық қасиеттері бойынша басқа мүмкін болатын тепе-теңдік күйлерден өзгеше термодинамик. тепе-теңдік күйі (қ. [[Термодинамика|Термодинамикалық]] тепе-теңдік). Кейде заттың тепе-тең емес метатұрақты күйі де Фаза (метатұрақты фаза) деп аталады. Заттың бір Фазадан екінші Фазаға көшуі фазалық ауысу деп аталады. Ол зат қасиеттерінің сапалық өзгерістеріне тәуелді. Мысалы, заттың [[газ]], сұйық және кристалдық күйлері құрылымдық бөлшектердің ([[атом|атомдардың]], [[молекула|молекулалардың]]) қозғалыс сипатымен және реттелген құрылымның болуымен немесе болмауымен ерекшеленеді. Әр түрлі кристалдық Фазалар бір-бірінен кристалдық құрылым типімен, электр өткізгіштігімен, электрлік және [[магнит|магниттік]], асқын өткізгіштік қасиеттерімен, т.б. ерекшеленеді. Сұйық Фазалар бір-бірінен құраушыларының шоғырымен, асқындатқыштық қасиетінің болуы немесе болмауымен, серпімділік және электрлік қасиеттерінің [[анизотропия|анизотропиясымен]] өзгешеленеді. Қатты қорытпалардағы [[кристал|кристалдық]] құрылым Фазалары тығыздығымен, серпімділік модулімен, балқу [[температура|температурасымен]], т.б. қасиеттерімен ерекшеленуі мүмкін. Көп жағдайларда Фазалар кеңістік бойынша біртекті таралады, бірақ оған жатпайтындары да бар. Олар: екінші текті өткізгіштің аралас күйі (асқын өткізгіштік), әлсіз [[магнит]] өрісіндегі [[ферромагнетик|ферромагнетиктер]], т.б;
#::3. [[электртехника|электртехникада]] — көп фазалы тізбектің құрамына енетін электр тізбектерінің бірі.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 9 том</ref>
[[Сурет:Phase shift.png|thumb|right]]
| 