Сода: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Сода'''— көмір қышқыл [[натрий]] тұздарының техникалық атауы. Сода ежелгі заманнан белгілі. Мысалы, [[Египет|Египетте]] көл суынан алынған соданы шыны қайнатуда және жуынуға пайдаланған. 18 ғ-ға дейін натрий және калий [[Карбонаттар|карбонаттарын]] сілті деп келген, тек [[француз]] ғалымы [[А.Дюамельдю Монсо ]] екеуін ажыратып, сода (Salsola Soda өсімдігінің күлінен алынуына байланысты) және [[сақар]] (поташ) деп атаған (1736). Табиғатта сода [[трона]], сода, [[термонатрит]] минералдары түрінде кездеседі. Трона моноклиндік сингонияда кристалданып, ақ түйіршікті немесе ұнтақты, ауада сусызданатын масса күйінде болады. Тронның қаттылығы 2,5-тен 1,5-ке дейін, тығыздығы 2,1 г/см3, соданікі 1,4 г/см3.

Сода минералдары [[Қазақстан|Қазақстанда]] Құлынжон, Мельников, Петухов кен орындарында кездеседі. СодақолданылуСода қолданылу аясына байланысты кальцинирленген (Na₂CO₃ — шыны, сабын, қағаз, бояғыш заттар алуда қолданылады), ас (NaHCO₃ — тамақ өнеркәcібінде, сусындарға қосуда, медицинада), кристалдық (Na₂CO₃MnH₂O), [[каустик]]. (NaOH — техника мен тұрмыста күйдіргіш натр деп аталады) болып бөлінеді.

Соданы алудың негізгі көзі 19 ғ-ға дейін теңіз балдырларының күлі мен жағалаулық өсімдіктер болды. Натрий карбонатын өндірістік жолмен алуды 1789 ж. француз ғалымы Н.Леблан (1742 — 1806) ұсынған. 1791 жылы Францияда оның әдісі бойынша сода өндіру басталды. Бұл әдісте натрий сульфаты майдаланған әктас және көмір қоспасымен бірге пеште күйдіріледі: Na₂SO₄+2C+CaCO₃= =Na₂CO₃+CaS+2CO₂H