Теория: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[File:Pythagorean Proof (3).PNG|thumb| alt=A.| ''[[Пифагор теоремасы]]''.]]
<p style="text-indent: 25px;"> '''''Теория''''' (грекше {{lang-el|theorіa}} – пайымдау, анықтау)– белгілі бір құбылыстың, шындықтың заңдылықтары мен байланыстары жайлы жан-жақты, толық мағлұмат беретін [[тұжырым]]. Теория өзінің ішкі құрылымы жағынан бір-бірімен [[логика]]лық байланыста болатын біртұтас білім жүйесін құрайды. Теорияның мазмұны белгілі бір ұғымдар мен [[тұжырым]]дарға негізделіп, арнайы [[логика]]лық-[[методология]]лық принциптер мен ережелерге сүйеніп баяндалады. Теория көбінесе болжамдық, тұспалдық сипатқа ие. Теорияның кең көлемді теориялық материалды жүйелеуге, сипаттауға бағытталған ''сипаттамалы'' немесе [[логика]]ға негізделген ''дедуктивті'' түрлері бар. [[Логика]]лық көзқарас тұрғысынан Теория өзара байланыстағы [[гипотетика]]лық-дедуктивтік жүйені құрайды. Кез келген теориялық қорытынды негізгі [[тұжырым]]нан ([[аксиома]], анықтама, [[қағида]]) тұрады немесе бірнеше ой-тұжырымдардың логикенті қорытындысы ([[теорема]], нәтиже) болып табылады. [[Эпистемология]]лық мәнде Теория үнемі дамып, өзгеріп отыратын білімдер жүйесі. Қазіргі ғылым [[методология]]сы Теорияның негізгі төрт құрамдас бөлігін айқындайды: <br/> 1. Теорияның теориялық тұрғыдан түсіндірілуге тиісті тәжірибелік нәтижелері мен деректік жиынтығынан тұратын [[эмпирика]]лық негізі; <br/> 2. Әр алуан жалпы заңдылықтар мен [[қағидат]]тардан тұратын теориялық негізі; <br/> 3. Белгілі бір [[логика]]лық және [[методология]]лық реттегіштер; <br/> 4. Дәлелдерден, қорытындылардың жиынтығынан тұратын негізгі теориялық жүйе. <br/> <br/>
 
<p style="text-indent: 25px;"> Теория [[практика]]лық іс-әрекетті, тәжірибені қорытып, оны жаңа жағдайда ғана қолданбай, ол тәжірибе нәтижелерін шығармашылық тұрғыдан өзгерту арқылы [[практика]]ның алдына жаңа талаптар қойып, оның өрісін кеңейте түседі. [[Ғылым]]и-[[техника]]лық төңкеріс заманында Теорияның [[практика]]ға қатысты [[ғылым]]и-[[өндіріс]]тік маңызы айқын көрінеді. Сондықтан [[практика]] Теорияның ақиқаттылығын дәлелдеумен қатар, оны дамытып, жетілдірудің негізі.
[[File:Kinetic theory of gases.svg|thumb| left| alt=A.| ''[[Газдардың кинетикалық теориясы]]''.]]
 
<p style="text-indent: 25px;"> Тексерудің қарапайым түрі – тікелей тәжірибе арқылы тексеру. Бірақ теорияны көп жағдайда тікелей тәжірибемен тексеру мүмкін емес (масалы, [[Жер]]дегі өмірдің пайда болуы), немесе бұндай тексеру өте қиын, не қымбат ([[макроэкономика]]лық және [[әлеумет]]тік теориялар), сондықтан теориялар болжаулық қабілетінің барлығын пайдалану арқылы – яғни алдында белгісіз немесе байқалмаған нәрселерді, оқиғаларды шығарса, ал ұқыптап бақылағанда бұл нәрселер немесе оқиғалар табылып жатса, онда бұл қабілеттің бар болғаны.
 
<p style="text-indent: 25px;"> Жалпылағанда, [[ғылым]] мақсаты – болашақты болжау; бақылау ([[аналитика]]лық) мағынасы – біз әсер ете алмайтын оқиғалар желісін сипаттаумен қатар [[синтетика]]лық, бізге керек болашақты [[технология]] арқылы жасау, мағынасын да қамтиды.
 
<p style="text-indent: 25px;"> Басқаша айтқанда, теория мәні жанама белгілерді бір-бірімен байланыстыру мен өткен шаққа баға беріп, белгілі шарттар орындалғандағы болашақта болатын оқиғаларды көрсетуінде жатыр.
 
'''Теория''' (Theory) - білім саласындағы негізгі идеялар жүйесі. Автоматтар теориясы (Теория авто-матов; automata theory) — автоматты құрылғылардың жасалу, жұмыс істеу және қолдану принциптерін зерттейтін ғылым. Алгоритмдер теориясы (Теория алгоритмов; algorithm theory) — алгоритмдердің жалпы қасиеттерін зерттейтін математика ғылымының бір тарауы. Алгоритмдер теориясының екі тармағын атап өтуге болады. Біріншісі — математиканы конструктивті негіздестіруді және алгоритмдік шешілмеушілік феноменін зерттейтін логикалық теория. Екіншісі — алгоритмдердің өзін, олардың құрылымын, эквиваленттік түрлендіру әдістерін, тиімділікті бағалау тәсілдерін және құру әдістерін зерттейтін алгоритмдердің аналитикалық теориясы. Ақпарат теориясы (Теория информации; information theory) — ақпаратты классификациялау, сақтау, алмастыру, шығару тәсілдерін сипаттау және оларды бағалау жұмыстарымен айналысатын кибернетиканың бір саласы.
 
<p style="text-indent: 25px;"> '''Теория''' (Theory) - білім саласындағы негізгі идеялар жүйесі. Автоматтар теориясы (Теория авто-матов; automata theory) — автоматты құрылғылардың жасалу, жұмыс істеу және қолдану принциптерін зерттейтін ғылым. Алгоритмдер теориясы (Теория алгоритмов; algorithm theory) — алгоритмдердің жалпы қасиеттерін зерттейтін математика ғылымының бір тарауы. Алгоритмдер теориясының екі тармағын атап өтуге болады. Біріншісі — математиканы конструктивті негіздестіруді және алгоритмдік шешілмеушілік феноменін зерттейтін логикалық теория. Екіншісі — алгоритмдердің өзін, олардың құрылымын, эквиваленттік түрлендіру әдістерін, тиімділікті бағалау тәсілдерін және құру әдістерін зерттейтін алгоритмдердің аналитикалық теориясы. Ақпарат теориясы (Теория информации; information theory) — ақпаратты классификациялау, сақтау, алмастыру, шығару тәсілдерін сипаттау және оларды бағалау жұмыстарымен айналысатын кибернетиканың бір саласы.<ref>Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2 </ref>
 
<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Информатика және компьютерлік техника/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов.
– Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5 </ref></p>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
Line 22 ⟶ 21:
[[Санат: Информатика]]
[[Санат: Компьютерлік техника]]
[[Санат: Материалдар]]
[[Санат: Материалдар механикасы]]
 
{{Stub}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Теория» бетінен алынған