2445
өңдеме
Нарықтық экономика — нұсқалар арасындағы айырмашылық
Түйіндемесі өңделмейді
Zhuka iitu (Талқылауы | үлесі) |
Zhuka iitu (Талқылауы | үлесі) |
||
|
=== Американдық үлгі ===
'''Американдық үлгі.''' Бұл үлгі «капитализмнің либералдық үлгісі» деп аталады. Ерекшеліктері:
*мемлекеттің экономикадағы реттеуші рөлі өте төмен. Мемлекеттің экономикаға кірісуі көбінесе экономикалық
*көсілкерлікті барынша қоддау (XX ғасыр 80-ші жылдары АҚШ-да кіші кәсіпкерлік жаңа жұмыс орындарының 80% қамтиды);
*халықтың бай, кедей болып әйгілі бөлінуі;
*жалақы айырмашылығының тым алшақтығы. Фирманың бастығының жалақысы жабайы қызметкердің жалақысынан 110 есе артық;
*жетімді түрде қамтамасыз етілмеген топтардың әл-ахуалы жарамды дәрежеде.
=== Жапониялық үлгі ===
'''Жапониялық үлгі.''' Осы замандағы шаруашылық жүргізу үлгісі дамудың ерекше жағдайында қалыптасқан. Әскери шығындардан бас тартып, Жапония барлык мүмкіндіктерін «бейбіт мақсатқа», яғни, өнеркәсіптің экономикалық «потенциалын» өсіруге жұмылдырған. Осы мақсатқа жетуге көмек берген жағдайлар: американдық және батысеуропалық патенттер мен лицензияларды еркін сатып алу, дүниежүзілік шикізаттар мен отын нарықтары бағаларының төмендеуі, жапониялық жұмысшы күшінің салыстырмалы арзандығы, елеулі әскери шығындардың болмауы. Жапондык үлгінің негізгі белгілері:
*ұлттық экономиканың негізгі бағыттарына мемлекет әсері өте жоғары. Алдымен мемлекет танкерлер өндіруді қолдады, содан кейін — аз литражды автомашиналарды, ал XX ғасыр 70-ші жылдарынан бастап — электроника мен компьютер өндірісін қолдады. Осының нәтижесінде XX ғасыр 70-ші жылдары ортасына дейін Жапония елеулі дағдарыстардан аулақ болды және экономика ұнамды даму алды;
*өзін өзі қорғаудың дамуы мен нығайтылуының 5-жылдық жоспарларын жасау. Қазір 1991-1995 жылдары қамтитын 8-ші бес жылдық жоспар аяқталды. «Жапондық кереметтің» болар алдында экономиканы дағдарыстан шығарудың және тиімділігі жоғары▼
▲жылдық жоспар аяқталды. «Жапондық кереметтің» болар алдында экономиканы дағдарыстан шығарудың және тиімділігі жоғары
өндірісті жасаудын, 30 жылдық жоспары жасалған;
*фирмалардың басым көпшілігі жұмысшыларды барлық өмірлік мерзімге жалдайды;
*жұмысшыларды ортақ ынта арқылы біріктіру;
*жұмысшыларды басқаруға жөне шешім кабылдауға тарту;
*жалақы дәрежелерінің айырмашылықтары көп емес — фирма бастығының жалақысы жабайы жұмысшылардыкінен 17 есе артық;
*үлгінің әлеуметтік бағытталуы. Әлеуметтік мәселелерді шешу көбінесе корпорация мен бірлестіктерге жүктелген.
=== Неміс үлгісі ===
'''Неміс үлгісі.''' Әлеуметтік-экономикалық мазмұны жағынан бұл үлгі Жапониялық үлгіге
бас идеологі Людвиг Эрхард. Ол өз кітабында немістің жаңа экономикасының қызмет етуінің негізгі принциптерін баяндайды.
Неміс үлгісінің негізгі ерекшеліктері:
*XX ғасыр 70-ші жылдардың басында Германияда негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерге таргетирование (жоспарлау) принципін қолдану жүзеге асырылған. Осымен қатар жұмысшылар кәсіпорын меншігіне де қатысады;
*Неміс үлгісінде, Жапониялықтай, банктер шешуші рөл атқарады. Орталық банк толық автономия негізінде жұмыс істейді;
=== Шведтік үлгі ===
'''Шведтік үлгі.''' Бұл үлгінін, айырмашылықтары:
| |||