Грамматикалық мағына: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Бот: Санат:Тіл білімі дегенді түзетті |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Грамматикалық мағына''' {{lang-ru|грамматическое значение}} — тілде қалыпты сипаты бар (стандартты) сөздер тобы мен сөз тұлғаларына, [[синтаксис|синтаксистік]] құрылымдарғатән жинакты, дерексіз тілдік мағына. [[Морфология]] саласында сөз таптарынын жалпы мағыналары болсын немесе [[сөз]] тұлгалары мен сөздердін жеке мағыналары болсын [[морфологиялық категория|морфологиялық категориялар]] дәрежесін сактай отырып, бір-бірінен езгеше болып келеді. [[Синтаксис]] саласында Грамматикалық мағына [[предикативтілік|предикативтіліктен]], сондай-ак [[сөз тіркестер|сөз тіркестері]] мен [[сөйлем компоненттері|сөйлем компоненттерінін]] әр түрлі қатынасын білдіретін дерексіз грамматикалық құрылымдардан көрінеді. Мысалы: [[семантикалық субъект]] пен [[семантикалық объект|объектінін]] мағынасы, [[құрмалас сәйлем|құрмалас сәйлемдердін]] [[шылау]] аркылы байланысы т. б. '''Грамматикалық мағынаға''' [[сөз]] таптарында қалыптаскан жалпы сөзжасамдық мағыналарда жатады. '''Грамматикалық мағына''' сөздерге немесе сөздердін белгілі топтарына ғана тән, дерексіздігі әлсіз лексикалык мағыналардан өзгеше.
'''Грамматикалық мағыналар''' жүйесі болмыстағы заггар мен құбылыстардын және олардын өзара байланыстары мен қатынастары туралы ұғымдардың дерексізденуі аркылы қалыптасады. Мысалы, қимыл ұғымы етістіктін жалпы мағынасымен бірге неғұрлым шағын категориялық мағыналарынын ([[шақ]], [[жақ]], [[етіс]]) дерексізденуінен туады.<ref> Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 ж., 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3 </ref>
'''Грамматикалық мағына''' [[референция|референциялық]] ([[синтаксис|синтаксистік]] емес) және [[Реляция|Реляциялық]] ([[синтаксис|синтаксистік]]) болып бөлінеді. [[Референция|Референциялық]] мағына тілден тыс болмыстағы заттар мен кұбылыстардың касиеттерін білдіреді, мысалы, көлемдік, мөлшерлік, қимыл-әрекеттік сиякты мағыналар. Ал реляциялық мағына сөз тіркесі мен сөйлем құрамындағы байланысты білдіреді.<ref> Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы.
| |||