Су буының PV - диаграммасы. Негізгі анықтаулары.: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''''Су буының PV - диаграммасы. Негізгі анықтаулары.''''' <p style="text-indent: 25px;">[[ЖЫЛУ ЭНЕРГЕТИКАСЫ|Жылу эне...
 
Өңдеу түйіні жоқ
7-жол:
<p style="text-indent: 25px;">Құрғақтық дәрежесі, мына қанығу шегінде өзгереді: 0 ≤ х ≤ 1. Қайнау жағдайындағы физикалық қасиеті бойынша, ''х=0'' және қаныққан құрғақ бу жағдайында ''х=1'', ''қаныққан бу шегіне қосылады''. Қаныққан құрғақ бу дәрежесі ''х<1'' болғанда, ''ылғалды қаныққан'' бу деп аталады.
Мынаны атап өту қажет - қаныққан будың негізгі қасиеті деп, аталуы сонда, P=const кезінде, қаныққан будың температурасы өзгеріссіз болады да және барлық шегіндегі қаныққан будың (''х''=0 ден ''х''=1-ге дейінгі) қанығу температурасына тең. Сонымен, қаныққан [[изобара]] шегі, [[изотерма|изотермамен]] бірдей болады, яғни әр бір қысымға, қатаң түрде белгілі қанығу температурасы сәйкес келеді. Арнаулы кестемен құралған қаныққын [[су]] буы үшін, қысымына (МПа) байланысты тәжірибе жолымен анықталған температуралар шамасы төменде келтірілген:
''Р''.....0,1013.....1,555.....8,592.....22,087</br>
''t<sub>H</sub>''....100..........200........300........374
<p style="text-indent: 25px;">Осыдан көрінгендей, қысымның артуымен қанығу температурасы да өседі.
<p style="text-indent: 25px;">Идеалды газдарға қарағанда, қаныққан будың айырмашылығы, молекулалардың аралық [[күш]] әрекеттері өте үлкен. [[Идеал газ|Идеалды газдарға]] қарағанда, қаныққан будың молекулаларының айырмашылығы - белгілі өлшемдерінде, молекулаларының жақындаған кезіндегі бір біріне итеріле қашықтауы және [[молекула|молекулаларының]], едәуір аралық қашықтауы кезіндегі, тартылыста болуы. Қайнаған сүйықтың булану процессіндегі жылулықтың жұмсалуы, көрсетілген өзара әрекетті күштерді жеңуге кетеді, ал идеалды газдарда, молекулаларының жылдамдық қозғалысын арттырады. ''P''=const кезінде, булану процессінде температура тұрақты болуымен түсіндіріледі.
<p style="text-indent: 25px;">Одан ары қарай - ''P''=const кезіндегі, құрғақ қаныққан буға жылулықты жеткізгенде, меншікті көлемнің ұлғаюына алып келеді. Бу бұл жағдайда қатты қызған бу деп аталады. Сонымен, қатты қызған бу - оның сол қысым кезіндегі, температурасы қанығу температурасынан жоғары болады. Қатты қыздырылған будың меншікті көлемі мен температурасын ''V'' және ''t'' белгілейді. Қатты қыздырылған бу облысының айырмашылығы, изобарлы қаныққан бу облысы, бір [[уақыт|уақытта]] изотерма болмайды.
<p style="text-indent: 25px;">Егер тұжырымдауды қайталасақ, басқа жоғарғы шамалары үшін ''Р''''-const, ''P"'''=const және тағы басқалары да, онда нүктелер а<sub>1</sub>, а<sub>2</sub>, а<sub>3</sub>..., судың 0°С кезіндегі жағдайында сығылмаушылық салдарынан, тік сызықта орналасады. Қайнау жағдайындағы нүктелер ''а'1, a'2, a'3''... нүкте ''а''' қарағанда аздап оңға қарай ауытқиды, себебі қанығу температурасының үлғаюы, сүйық көлемнің кеңею эсерінен өтеді. Қаныққан құрғақ бу жағдайының нүктелері ''а"<sub>1</sub>, а"<sub>2</sub>, а"<sub>3</sub>''... солға қарай, а" нүктесіне қарағанда ауысады, себебі, қысымның артуынан қаныққан құрғақ будың меншікті көлемі кемиді.
<p style="text-indent: 25px;">Өзара бірдей жағдайлы нүктелерді жалғастыра сызып, үш [[сызық|сызықты]] табамыз. Олардың ''біріншісі'' 0°С [[температура]] кезіндегі қайнамаған су жағдайын білдіреді де, жоғарыда қабылданған есептеушінің басы болады. Оның ''екіншісі'', қайнаған су нүктелерін (х=0) жалғастыра сызылғанын, төменгі шекаралық қисық сызық деп атайды. Ол, қаныққан бу облысын, сүйық облысынан бөліп түрады. ''Үшінші'' қисық [[сызық]] нүктелері - құрғақ қаныққан бу жағдайын білдіреді. Бұл жоғарғы шекаралық қисық сызық (''х=1''). Соңғысы, қаныққан бу облысын бөледі.
<p style="text-indent: 25px;">Алмағайып нүкте К екі шекаралық қисық сызықты бөліп түрады. Бұл нүктеге, су буының алмағайып қысымы ''Р<sub>к</sub>''=22,129 МПа, алмағайып температура ''Т''=273,16 К (374,16 °С) және алмағайып меншікті [[көлем]] V<sub>к</sub>=0,00326 м<sup>3</sup>/кг сәйкес келеді. Алмағайып нүкте де, сүйық пен бу [[фаза|фазаларының]] арасындағы аралық айырмашылығы жоғалады, негізінде, құрғақ будың тығыздығы қайнаған судың тығыздығындай.<ref>Кабашев Р.А. ж. б. Жылу техникасы: Оқулық/ Р.А. Кабашев, А.К. Кадырбаев, A.M. Кекилбаев. -Алматы: «Бастау» баспаханасы, 2008. - 425 б. Суреттері 140 сурет. Библиографиялы тізімі 17. ISBN 9965-814-30-9</ref> </p>
 
==Пайдаланған әдебиет==