Әдеп: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Әдеп''' - қоғамдағы адамдар мінез-құлқына қойылатын [[Этика|этикалық]] талаптардың [[жиынтық]] атауы. Әдептің қоғамдағы басты қызметі тұлғалық қатынастарды [[адамгершілік]] талаптарына сәйкес ретке келтірумен байланысты. Бұл сипатта Әдеп мәдениеттің іргелі бір құрамдас бөлігіне жатады. [[Мәдениет|Мәдениеттің]] қалыптасу барысында ізгі [[мінез-құлық]] белгілері [[әдептілік]] талаптарына айналып отырған.Әдеп өлшемдері арнаулы [[қаулы]] арқылы жарияланбайды және олар данышпан адамдардың ойлап тапқан құндылықтары емес. Әдеп ережелері [[Өркениет|өркениет]] пен [[Мәдениет|мәдениеттен]] сұрыпталып алынған.
Қазіргі заманғы ғылым әдептің қалыптасуына әсер еткен 3 басты факторды атап өтеді. Олар : жыныстық қатынасты реттеу арқылы аналық рудың пайда болуы; тайпа мүшелерін өлтіруге тиым салу; қариялар мен балаларға қамқорлық ету ([[Альтруизм|альтруизм]]). Мәдениеттің өзегін салт-дәстүр, Әдеп құрастырады. Егер соқыр сезім ([[Инстинкт|инстинкт]]) жануарлар тіршілігіне қалай әсер етсе, салт-дәстүр де алғашқы адамдардың іс-әрекеті мен мінез-құлқына, ақыл-ойына сондай әсер етті. Алғашқы рулық қоғамдағы Әдеп көріністері: “қанға қан, жанға жан” (талион) принципі, сезімнің ақылдан басым болуы, жеке бас бостандығының қауымдық мүдделермен тежелуі т.б. осындай жайттардан байқалады. Дәстүрлі қоғамдағы Әдептің қарапайым түрін кейін рационалды имандылық қағидалары алмастырды. Алайда бұдан көне Әдеп жүйесі жоғалып кетті деген ой тумайды. Себебі көне мәдениет қазіргі ұлттық мәдениеттің архетипі қызметін атқарады. [[Қазақ]] халқының ұлттық Әдеп жүйесі сонау көшпенділер мәдениетінен нәр алады. Ол қазіргі [[заман]] талаптарына сәйкес жаңара түскенімен, бастапқы негізін сақтап келеді. <ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref>
| |||