Әлеуметтану: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
|||
1-жол:
'''Әлеуметтану''' — [[қоғам|қоғамның]] қалыптасуы, [[жұмыс]] істеуі және [[даму]] заңдылықтары туралы [[ғылым]]. [[Социология]] әлеуметтану фактілерді, үдерістерді, қатынастарды, жеке тұлғалардың, әлеуметтану топтардың қызметін, олардың рөлін, мәртебесі мен әлеуметтану мінез-құлқын, олардың ұйымдарының
==Тарихы==
Әлеуметтік фактыларды ғылыми [[бақылау]] мен топтастырып жіктеудің алғашқы әрекетгері біз үшін [[Платон|Платонның]] "[[Республика|Республикасы]]" мен "
"[[Әлеуметтану]]" сөзін тұнғыш рет[[ Огюст Конт]] озінің "[[Позитивтік философия курсында]]" позитивті философияның бір бөлігін құрайтын ауқымды әлеуметтік ғылымның атауы ретінде пайдаланды. Конт бірінші болып осы ғылым элементтерін көлденең материалдар, идеялар мен әдістер атаулыдан тазарту қажеттігін айқын көре біліп, бірінші болып барлық шынында да кажетті элементтерді бір уғымға біріктірді. [[Платон]] мен [[Аристотель]] саясатты этикадан немесе саясат ғылы-мын [[саясат]] өнеріен ешқашан ажыратқан емес. [[XVIII ғасырда]] саясат ғылымы революциялық рухпен біржола бытыстырылып жіберілді. [[Гоббс та, Монтескье де]], экономистер де қоғамды оның барлык түрлерінде зерттеген жоқ, жэне, [[Конт]]: барышна қарыздар Юмның ықпалына қарамастан, оның себептілік уғымындағы ақиқат атаулы әлеуметтік түсіндірмелері әлі едәуір дәрежеде теологиялық және метафизикалық болып қала берді.
<br />
Сонымен, [[Конт]] бірінші болып осынау кемшіліктегре ұтымдылық сәүлесін септі, қоғам тұтас организм ретінде қарастырылуға тиіс деп кесіп айтып, және барлық байланыстарындағы әлеуметтікк құбылыстар туралы ғылымның фактыларды кеңінен байқап-бақылауға негізделген және саяси өнер мен революциялық мақсаттардан біржола арылған позитивтік ғылымның негізін қалауға тырысты. Әлеуметтану, Конт түсінігінде, [[әлеуметтік]] физикаға әбден сәйкес болуға тиіс, өйткені, әлеуметтанудың міндеті коғамның жаратылыстық себептреі мен жаратылыстық заңдарын ашу және тарихтан, [[саясат]] пен экономикадан метафизикалық және жаратылыстан тыс іздерді олар [[астрономия]] мен химиядан қалай қуылса, солай қуып тастау болуға тиіс. Конт, позитивтік әдіске сүйене отырып, әлеуметтану жеткілікті дәрежеде болашақты болжап, прогресс барысын көрсете алатын [[ғылым]] бола алады деп білді.<ref>Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7</ref><br />
[[Сурет:Auguste Comte.jpg|thumb|right|150px|[[Аугуст Конт]]]]
Конттан кейін әлеуметтану негізіен ғылыми ой барысын күрт өзгерткен ілімнің бүкіл қуатын әбден сезіне білген кісілер еңбегінің арқасында дамыды. Жаратылыстық дүниені [[эволюция|эволюциялық]] түсіндіру білімінің барлық салаларына бойлады. Жаратылыстық [[сұрыптау]] заңы және өмірді организмнің қоршаған ортаға бейімделу процесі ретінде түсіну осы заманғы [[биология]] мен психологияның өзегіне айналды. [[Эволюция]]лық [[философия]] сөзсіз кеңейіп, адам омірінің [[әлеуметтік]] құбылыстарын да қамтуға тиіс болатын. Тіршілікті протоплазмадан адамға дейін ізерлеп шыққан [[ғылым]] оның ішкі құрылысын тусіндірумен шектеле алмайтын еді. Ол оның толып жатқан сыртқы қатынастарымен, этностық топтармен, адамдардың жаратылыстық қоғамдарымен және оларда байқалатын барлық қубылыстармен танысып, сондайақ соның бәрі бүкіләлемдік эволюцияның нетижесі емес не деген мәселелерін зерттеуге тиіс болатын. Сондықтан әлеуметтік қатынастарды эволюция ықпалымен түсіндіруге ишараны біз тек [[Герберт Спенсер|Герберт Спенсер]]дің алғашқы шығармаларынан ғана емес, [[Дарвин Чарлз Роберт|Дарвин]] мен [[Геккель]] туындыларынан да табамыз. Бұл ишаралардың өздері әлі әлеуметтануды құрамайтын, өйткені ол үшін тікелей [[әлеуметтік]] қубылыстардан индукциялық жолмен алынған өзге [[фактор|факторлар]] кажет еді. Бірақ мұндай ишаралар жаңа ғылымның туғырлары қайда жатқанын жеткілікті көрсететін; сонымен бірге олар әлеуметтанудың негізгі ұғымдарының кейббіреулерін жеткілікті айқындап, әлеуметтанушы тек тарихшы, экономист, статист қана емес, биолог және [[психолог ]]болуға тиіс екендігін дәлелдеп берді. Осылайша, эволюциялық негізде және эволюцияшыл ойшылдар еңбектерінің арқасында осы заманғы әлеуметтану қалыптасты. Ол [[адам|адамдар]] қоғамын жаратылыстық себептілік арқылы тәпсірлеу болып табылады. Ол адамзатты ғарыштық процестерден тыс тұқрған және өзі үшін өзінің ерекше заңына ие тіршілік иесі деп қараудан бас тартады. Әлеуметтану коғамның пайда болуын, өсуін, құрылысы мен кызметін [[эволюция]] процесінде қосыла карекет жасайтын тәндәк, өмірлік және психикалық себептердің карекеті деп түсіндіру болып табылады.
38-жол:
[[Санат:Әлеуметтану| ]]
[[Санат:Термин]]
{{wikify}}
| |||