23:23, 2011 ж. тамыздың 3 кезіндегі нұсқа кодын көру Luckas-bot (талқылау \| үлесі) Боттар 27 155 edits ш r2.7.1) (Боттың үстегені: mr:सरोवर ← Ескірек өңдеме		02:41, 2011 ж. қыркүйектің 15 кезіндегі нұсқа кодын көру Xqbot (талқылау \| үлесі) Боттар 29 441 edits ш r2.7.2) (Боттың түзеткені: scn:Lacu; косметические изменения Жаңарақ өңдеме →
1-жол: [[Сурет:Көлсай.jpg\|thumb\|300px\| [[Көлсай]].]] '''Көл''' - [[құрлық~~\|құрлықтар~~]]тар өңіріндегі суға толы дербес [[ойыс~~\|ойыстар~~]]тар. Ауқымды кеңістікті қамтитын, суы ащы көл түрлері теңіз деп аталып жүр ([[Каспий теңізі\|Каспий]], [[Арал теңізі\|Арал теңіздері]]). <ref>Мұнай және газ геологиясы терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Қазақстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов, [[2000]]. — 328 бет.</ref> [[Жер]] шарындағы көлдердің жалпы ауданы 2,1 млн. км<sup>2</sup> (құрлық ауданының шамамен 1,4%-ы). Ондағы жинақталған судың көлемі 176 мың км<sup>3</sup>, оның 52%-ы тұщы су, 48%-ы [[ащы]] су. Көлде эндемик түрлер, кейде реликт түрлер тіршілік етеді. Жер шарының ең ірі көлі – [[Каспий]] теңізі, ең терең көлі – [[Байкал]]. Қазақстанда Каспий мен Аралды қоспағанда, 48262 көл бар, олардың жалпы ауданы 45032 км<sup>2</sup>.<ref> [[Қазақ энциклопедиясы\|"Қазақ энциклопедиясы"]] , 5 том </ref> == Көлдердің түрлері == [[~~File~~Сурет:Aral Sea Continues to Shrink, August 2009.jpg\|\|thumb\| [[Арал теңізі]].]] [[~~File~~Сурет:Caspian Sea from orbit.jpg\|thumb\| alt=A.\| [[Каспий теңізі]].]] [[~~File~~Сурет:Lake Tahoe NV.jpg\|thumb\|right\|[[Тахо көлі]], Калифорния]] [[~~File~~Сурет:02162008 Interstate80NWUtah.JPG\|thumb\|right\|[[Үлкен тұзды көл]], [[АҚШ]]]] [[~~File~~Сурет:Lake urmia, salt crystals.jpg\|thumb\|right\|[[Урмия көлі]], [[Иран]]]] [[~~File~~Сурет:Arizona-sunset.jpg\|thumb\| alt=A.\| [[Аризона]].]] === Қалыптасуына қарай === Көл ойыстарының қалыптасуына қарай: ''бөгелген'', ''ойысты'' және ''аралас'' болып жіктеледі. * Бөгелген көл өзен аңғарын тау көшкіндері, сырғымалары, мұздықтар және т.б. басып қалған жағдайда пайда болады. Бөгелген көлге бөгендер мен әуіттер де жатады. * Ойысты көлдің мореналық, тектоникалық, жанартаулық, эолдық және карстық деп аталатын түрлері бар. Көлдер ағынды көл (ағатын өзендері бар) және тұйық көл болып ажыратылады. === Режіміне қарай === * ''Ағынды'' – [[өзен]] ағып шығатын көлдер * ''Ағынсыз'' – өзендер келіп құйғанымен, ағып шықпайды Өзендермен салыстырғанда көлдердің суы едәуір ащы болады. Ағынды көлдердің суы, негізінен тұщы болады, ал ағынсыз тұйық көлдер көбінесе ащы келеді. Тіпті бір көлдің өзінің жеке бөліктерінің суы тұздылығы жөнінен айырмашылық жасауы мүмкін. Мысалы, Балқаш көлінің батыс бөлігіне қарағанда 5 есе көп, сондықтан батысы түщы болады. == Тұздылығы == Өзендерде тұздылық көбінесе 3-5 г/л-ден аспайды, ал көлдерде бұл көрсеткіш 14-тен 300 г/л дейін жетеді. Тұздылығы өте жоғары көлдер қатарына [[АҚШ]] жеріндегі [[Үлкен Тұзды көл]], Оңтүстік-Батыс Азиядағы [[Өлі теңіз]] жатады. 25-жол: Тұзды көлдерде ас тұзының, [[калий]] тұздарының, [[сода]], [[йод]], [[бром]] және т.б. минералды шикізаттың мол қоры шоғырланған. Каспийдің қайраңында мұнайдың мол қоры шоғырланған. Көлдерде балық шаруашылығы дамыған, ал ірі көлдер көлік қатынасына пайдаланылады. Тұщы көлдер елді мекендер мен кәсіпорындарды сумен қамтамасыз етеді, тұзды көлдерді емдік мақсатта пайдаланады. Көлдер айналасының климатына да қолайлы әсер етеді; климаттың континенттілігін азайтады, ауаның ылғалдылығын арттырады. Адамның шаруашылық әрекетінен көлдерде су өсімдіктерінің шамадан тыс көбеюі, судағы газ құрамының өзгеруі әсерінен судың сапасы нашарлайды, судағы оттектің мөлшері азаяды. <ref> [[Балалар энциклопедиясы\|"Балалар энциклопедиясы"]] , 5 том </ref> == Дүние жүзі көлдері == === Дүние жүзіндегі аса ірі көлдер === {\| class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="1" cellspacing="0" align="center" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" 92-жол: == Пайдаланылған әдебиет</span> == <references/> 99-жол: {{wikify}} [[Санат:География]] ~~[[санат:география]]~~ [[Санат:Табиғат]] [[Санат:Сутоғандар]] Line 194 ⟶ 191: [[ru:Озеро]] [[sah:Күөл]] [[scn:Lacu ~~(bacinu)~~]] [[sco:Loch]] [[sh:Jezero]]

Көл: Нұсқалар арасындағы айырмашылық