Фаза: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
ш r2.7.2) (Боттың үстегені: ur:طور موج; косметические изменения
1-жол:
'''''Фаза'''''<ref>Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2 </ref>
:1. тербелістер мен толқындар теориясында — тербелмелі процестердің әрбір уақыт мезетіндегі күйін анықтайтын шама. Мысалы, [[гармония|гармониялық]]лық тербеліс жасайтын шаманың (кернеу, ток, т.б.) тепе-теңдік күйден ауытқуы (х) мына формуламен өрнектеледі:
::<math> x=xAsin(\omega t + \varphi _0)</math>,
::мұндағы х0 — тербеліс амплитудасы,
::<math>(\omega t + \varphi _0)</math>
::, — тербеліс Фазасы, <math>\omega t</math> — бұрыштық жиілік, t — уақыт,
::<math> \varphi _0</math> — тербелістің бастапқы Фазасы, яғни Фазаның уақыттың бастапқы (t=0) мезетіндегі мәні. Гармониялық тербелістің Фазасы бұрыштық бірліктермен өрнектеледі, ал гармониялық емес периодты тербелістің Фазасы тербеліс периодының үлестері арқылы өрнектеледі;<br />
:2. [[термодинамика|термодинамикада]]да — заттың физикалық қасиеттері бойынша басқа мүмкін болатын тепе-теңдік күйлерден өзгеше термодинамик. тепе-теңдік күйі (қ. [[Термодинамика|Термодинамикалық]]лық тепе-теңдік). Кейде заттың тепе-тең емес метатұрақты күйі де Фаза (метатұрақты фаза) деп аталады. Заттың бір Фазадан екінші Фазаға көшуі фазалық ауысу деп аталады. Ол зат қасиеттерінің сапалық өзгерістеріне тәуелді. Мысалы, заттың [[газ]], сұйық және кристалдық күйлері құрылымдық бөлшектердің ([[атом|атомдардың]]дардың, [[молекула|молекулалардың]]лардың) қозғалыс сипатымен және реттелген құрылымның болуымен немесе болмауымен ерекшеленеді. Әр түрлі кристалдық Фазалар бір-бірінен кристалдық құрылым типімен, электр өткізгіштігімен, электрлік және [[магнит|магниттік]]тік, асқын өткізгіштік қасиеттерімен, т.б. ерекшеленеді. Сұйық Фазалар бір-бірінен құраушыларының шоғырымен, асқындатқыштық қасиетінің болуы немесе болмауымен, серпімділік және электрлік қасиеттерінің [[анизотропия|анизотропиясымен]]сымен өзгешеленеді. Қатты қорытпалардағы [[кристал|кристалдық]]дық құрылым Фазалары тығыздығымен, серпімділік модулімен, балқу [[температура|температурасымен]]сымен, т.б. қасиеттерімен ерекшеленуі мүмкін. Көп жағдайларда Фазалар кеңістік бойынша біртекті таралады, бірақ оған жатпайтындары да бар. Олар: екінші текті өткізгіштің аралас күйі (асқын өткізгіштік), әлсіз [[магнит]] өрісіндегі [[ферромагнетик|ферромагнетиктер]]тер, т.б;
:3. [[электртехника|электртехникада]]да — көп фазалы тізбектің құрамына енетін электр тізбектерінің бірі.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 9 том</ref>
[[Сурет:Phase shift.png|thumb|right]]
 
== Тербеліс фазасы ==
Тербеліс фазасы - тербелмелі немесе толқындық процестерді сипаттайтын функцияның мерзімді өзгеретін аргументі.<ref name="name" />
 
== Тербеліс фазасының айырымы ==
Тербеліс фазаның айырымы –– екі тербелмелі процестерді сипаттайтын бір мәнді гармоникалық функциялардың аргументтерінің айырымы.<ref name="name">Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар : «ЭКО»ҒӨФ. 2007.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0</ref>
 
== Пайдаланған әдебиет ==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Сөздік]]
[[Санат:Механика]]
[[Санат:Ф]]
 
{{stub}}
{{wikify}}
 
[[ar:طور موجة]]
57-жол:
[[tr:Faz (dalga)]]
[[uk:Фаза (коливання)]]
[[ur:طور موج]]
[[vi:Pha sóng]]
[[zh:相位]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Фаза» бетінен алынған