|
кейін жүзеге асырылады.
==Ұңғыма оқпаны түбінің қысымы==
'''Ұңғыма оқпаны түбінің қысымы'''
- пайдаланудағы [[мұнай]], [[газ]] немесе [[су]]
ұңғымасы түбіндегі флюидтің қысымы; [[ұңғыма]]
¥ңғыма оқпаны түбінің қысымы
оқпанындагы сұйықтың (немесе [[газ|газдың]])
- пайдаланудагы мунай, газ немесе су
уңгымасы түбіндегі флюидтің қысымы; уңгыма
оқпанындагы сұйықтың (немесе газдың)
көтерілуіне себепші болатын қойнауқат
қуатын сипаттайды. P3=QcH+Pa формуласы
бойынша есептеледі, мұнда РЗ - ұңгымасыұңғымасы
түбіндегі қысым, Па, Н - ұңғымадагыұңғымадағы сүйықсұйық
баганасыныңбағанасының биіктігі, м; Qc - сұйықтың
тыгыздыгытығыздыгы, кг/м3м<sup>3</sup>, Ра - уңгымаұңғыма қысымы, Па.
Жұмыс істеп тургантұрган ұңгыманың қысымы
динамикалық, тоқтатылган уңгымаұңгыма қысымы
статикалық ¥.о.т.қ.Ұңғыма оқпаны түбінің қысымы деп аталады. Тереңдік ма-манометрімен өлшенеді.
нометрімен өлшенеді.
¥ңғыма==Ұңғыма өнімділігі - пайдаланудагы мунай,==
'''Ұңғыма өнімділігі''' - пайдаланудагы [[мұнай]],
газ өндіру уңгымаларынан қойнауқаттық
[[газ]] өндіру ұңғымаларынан қойнау қаттық
флюидтің алынуын аныққтаушы сипат-
флюидтің алынуын аныққтаушы сипаттама. Есептік жағынан өнімділік коэффициент ұңғыма шығымының оның түбінде
тама. Есептік жагынан өнімділік коэффи-
жасалынатын депрессияға қатынасымен
циент уңгыма шыгымының оның түбінде
анықталады. Іс жүзінде ұңғыма шығымының
жасалынатын депрессияга қатынасымен
қойнауқат қалыңдыгы бірлігіне (1 м) келетін меншікті өнімділік коэффициента де
анықталады. Іс жүзінде ұңгыма шыгымының
қойнауқат қалыңдыгы бірлігіне (1 м) келе-
тін меншікті өнімділік коэффициента де
пайдаланылады. Өнімділік қойнауқаттың
қалыңдыгы мен өтімділігіне қойнауқаттық
флюид қураушыларыныңқұраушыларының қурамынақұрамына,
олардың тутқырлығынатұтқырлығына, уңгымаұңғыма диаметріне,
қойнауқаттың артылу дәрежесі мен мінсіздімінсіздігіне, артылу тәсіліне, физикалық-химиялық
қасиеттеріне, ұңғыма тубі маңының
гіне, артылу тәсіліне, физикалық-химиялық
ластанғандығына байланысты. Коэффициент тұрақтанған алым әдісі бойынша
қасиеттеріне, уңғыма тубі маңының
гидродинамикалық зерттеулерді жүргізгенде
ластанғандығына байланысты. Коэффи-
циент турақтанған алым әдісі бойынша
гидродинамикалықзерттеулердіжүргізгенде
анықталады.
¥ңғымаларды==Ұңғымаларды торпедалау - торпеда==
'''Ұңғымаларды торпедалау''' - торпеда
көмегімен уңғымада жүргізілетін қопару
көмегімен ұңғымада жүргізілетін қопару
жумыстары. Ұсталып қалған бургылау
жұмыстары. Ұсталып қалған бұрғылау
және шегендеу қүбырларын босату, мунай
және шегендеу құбырларын босату, [[мұнай]]
мен газдың уңгымага қуйылуын күшейту,
мен газдың ұңғымаға құйылуын күшейту,
бургыланудағы уңгыма түбінде қалган ме-
таллбұрғыланудағы ұңғыма түбінде қалған металл заттарды бөлшектеп суырып алу, нығыз
қүмқұм шогырларыншоғырларын бұзу, сүзгілерді тазарту,
жаңа бургылаубұрғылау оқпанын жасай бастау үшін
қолданылады. Қопару шогырландырылганшоғырландырылған,
узартылғанұзартылған, багытталганбағытталган торпедалар
арқылы іске асырылады.
==Ұңғыманы жуу==
¥ңғыманы жуу - бургылау барысында
'''Ұңғыманы жуу''' - бұрғылау барысында
жугыштау агенттерінің (газдың, көбіктің,
жұғыштау агенттерінің (газдың, көбіктің,
судың, бургылау ерітіндісінің) үздіксіз не-
месесудың, бұрғылау ерітіндісінің) үздіксіз немесе дүркін-дүркін айналымы. Айналым
нәтижесінде ұңгыма[[ұңғыма]] түбі бұргыланганбұрғыланган таужы-таужыныс түйірлерінен (шламнан) тазартылып жер
бетіне шыгарылады да, шлам жинағышқа
ныс түйірлерінен (шламнан) тазартылып жер
түсіріледі, түптік (забойлық) қозғалтқыштарға
бетіне шыгарылады да, шлам жинагышқа
[[энергия]] беріледі, таужыныс бұзатын аспапты
түсіріледі, түптік (забойлық) қозгалтқыштарга
суытады, ылғалдайды. Жуу айналымының
энергия беріледі, таужыныс бузатын аспапты
суытады, ылгалдайды. Жуу айналымының
жалпылама тура, жалпылама кері,
түпмаңылықжәнетұпмаңылық және біріктірілген сұлбалары бар.
Жалпылама тура айналымда бургылаубұргылау ерітін-ерітіндісі сыйымдылықтан сорап арқылы тартылып
иілгіш шланг, вертлюг және бағыттаушы құбыр
дісі сыйымдылықтан сорап арқылы тартылып
арқылы бұрғылау тізбегіне беріледі, кейін ол
иілгіш шланг, вертлюг және багыттаушы қубыр
бұрғылау тізбегі мен ұңғыма қабырғасының
арқылы бурғылау тізбегіне беріледі, кейін ол
немесе шегендеу құбырының арасындағы
бургылау тізбегі мен уңгыма қабыргасының
сақиналық арна арқылы шламды жоғарыға
немесе шегендеу қубырының арасындагы
айдап шығарады. Жуудың жалпылама кері
сақиналық арна арқылы шламды жогарыга
айналымы әдетте лифтілік құбырлардан цементтік ерітінді қалдықтарын айдап шығу үшін
айдап шыгарады. Жуудың жалпылама кері
айналымы әдетте лифтілік қубырлардан це-
мент™ ерітінді қалдықтарын айдап шыгу үшін
қолданылады.
¥ңғыманы'''Ұңғыманы жылумен өңдеу - уңгыма'''
Ұңғыманы жылумен өңдеу - ұңғыма
оқпаны мен оның түбінің төңірегінде темпе-
оқпаны мен оның түбінің төңірегінде [[температура|температураны]] жасанды жолмен жоғарылатуга негізделген пайдаланудагы ұңғыманың [[мұнай]]
ратураны жасанды жолмен жогарылатуга не-
құйылымын күшейтетін және өнімділігін
гізделген пайдаланудагы уңгыманың мұнай
жоғарылататын әдіс. Тұтқырлығы жоғары
қуйылымын күшейтетін және өнімділігін
парафинді және шайырлы мұнайларды
жогарылататын әдіс. Тұтқырлыгы жогары
өндіргенде қолданылады. Жылуды пайдалану процесінде көтеру құбырларында, түпкі
парафинді және шайырлы мунайларды
өндіргенде қолданылады. Жылуды пайда-
лану процесінде көтеру қубырларында, түпкі
бөлікте жабысып жиылып қалган мұнайды
сұйылтады, [[парафин]] мен шайырды заттар-заттарды балқытады. Жалпы жылыту қойнауқатқа
ды балқытады. Жалпы жылыту қойнауқатқа
жылы сұйық күйдегі жылу берушіні (мұнайды,
газолинді, керосинді, [[дизель]] отынын, суды)
айдау арқылы, циклді түрде бу жылуымен,
электр күшімен, жылы қышқылмен өңдеу,
электромагниттік және термоакустикалық
эсерәсер ету жолымен жүргізіледі.
==Ұңғыманы игеру==
Уңғыманы игеру - уңгыманың жобаланган
'''Ұңғыманы игеру''' - ұңғыманың жобаланған
өнімділігіне қол жеткізу үшін өнімді
қойнауқаттардыңқойнау қаттардың [[флюид]] қуйылымын жер
бетіне шыгарушығару жумыстарыжұмыстары. Қойнауқат
аршылганаршылған соң жербетілік, уңгыма[[ұңғыма]]
жабдықтарын құрастырумен байланысты
жумыстардыжұмыстарды жүргізген соң орындалады.
Егер уңғымада бірнеше енімді қойнауқаттар
игерілсе, онда булбұл жұмыс біртіндеп
жоғарыдан темен қарай жүргізіледі және
үңгымаұңғыма жугыштаужұғыштау суйыгысуйығы бағанасының
қысымын қойнауқаттық қысымнан
төмендету арқылы іске асырылады. МундайМұндай
жагдайдажағдайда қойнауқаттыққойнау қаттық қысым темендейді,
соның арқасында флюид қуйылымының
жогарлауыжоғарлауы жүзеге асады.
==Ұңғыманы күрделі жөндеу==
Ұңгыманы күрделіжөндеу-жөндеу-түзету,
'''Ұңғыманы күрделі жөндеу''' - жөндеу-түзету,
үңгыманың екінші оқпанын жасақтау, қармау
ұңғыманың екінші оқпанын жасақтау, қармау
және жөндеу-оқшаулау жумыстарының ке-
және жөндеу-оқшаулау жұмыстарының кешені. Жөндеу-түзету жұмыстарына пайдалану бағанасының майысқан, сынған, жарылған
шені. Жөндеу-түзету жумыстарына пайдала-
орындарын түзету, зақымданған белігін ауыстыру, ұңғыма ернеуін нығыздау, [[цемент]]
нубаганасыныңмайысқан,сынган,жарылган
тығындарын бұрғылау жатады. Ақауларды
орындарын түзету, зақымданган белігін ау-
түзету қиын болғанда ұңғыманың екінші
ыстыру, уңгыма ернеуін нығыздау, цемент
оқпаны бұрғыпанады. Ол үшін ақауы бар
тыгындарын бургылау жатады. Ақауларды
жерден ойық жасалады, еңкіш бағытталып
түзету қиын болганда уңгыманың екінші
бұрғыланган екінші оқпанға бағананы түсіріп
оқпаны бұргыпанады. Ол үшін ақауы бар
бекітеді. Қармау жұмыстарына құлап түскен
жерден ойық жасалады, еңкіш багытталып
сораптық-компрессорлық құбырлардың
бүргыланган екінші оқпанға бағананы түсіріп
бағанасын, сорап штангаларын, құралдарды
бекітеді. Қармау жумыстарына қулап түскен
тартып шығару және оқпанды тазарту шаралары жатады. Ұңгымага қойнауқаттық сулар
сораптық-компрессорлық қубырлардың
құйылғанда жендеу-оқшаулау жұмыстарын
баганасын, сорап штангаларын, құралдарды
жүргізеді. Жоғарыдан, төменнен қуйылатын
тартып шығару және оқпанды тазарту шара-
лары жатады. ¥ңгымага қойнауқаттық сулар
қуйылганда жендеу-оқшаулау жумыстарын
жүргізеді. Жогарыдан, төменнен қуйылатын
суларды цемент ерітіндісін айдап бітеу
арқылы тоқтатады.
¥ңғыманы==Ұңғыманы қайтару - мұнай, газ өндіру==
'''Ұңғыманы қайтару''' - [[мұнай]], [[газ]] өндіру
үшін уңгыманы бір қойнауқаттан немесе
үшін ұңғыманы бір қойнауқаттан немесе
горизонттан екіншілеріне ауыстыру. Бул
горизонттан екіншілеріне ауыстыру. Бұл
бірнеше өнімді қойнауқаттары бар кенорын-
бірнеше өнімді қойнауқаттары бар кенорындарды ұңғымалардың біріңғай торы арқылы
дарды уңгымалардың біріңгай торы арқылы
бұрғылап игергенде, аршылганаршылған жатынның
біреуі толық сарқылгандасарқылғанда, немесе оны [[су]]
басқанда, техникалық жагдайыжағдайы өзгергенде
жүзеге асырылады. ЖогарыдағыЖоғарыдағы нысандарганысандарға
және төменгі нысандарга ауыстырылган ¥.қ.Ұңғыманы қайтару
болып ажыратылады. ЖогаргыдаЖоғарғыда жатқан
және төменде жатқаны қойнауқаттар пайда-пайдаланылып біткен соң олар цементпен бітеліп
ланылып біткен соң олар цементпен бітеліп
тасталынады.
¥ңғыманы==Ұңғыманы қысымдау - бұрғылау==
'''Ұңғыманы қысымдау''' - бұрғылау
ұңғымасының шегендеу баганаларының
ұңғымасының шегендеу бағаналарының
нығыздыгын сынау. ¥ңғыманы тұрғызу не-
месенығыздыгын сынау. Ұңғыманы тұрғызу немесе күрделі жөндеу процесінде бағананың
құбыр сыртындағы кеңістігін цементтеген-цементтегеннен кейін жүргізіледі. Сұйық немесе [[газ]]
нен кейін жүргізіледі. Сұйық немесе газ
айдау арқылы ұңғыма оқпанында қысым
қалыптастырылады, булбұл қысым ұңгыма ер-ернеуінде бақыланып отырады. Ұңғыма ернеуіндегі қысым күтілетін ең жоғарғы қысымнан
неуінде бақыланып отырады. ¥ңғыма ернеу-
індегі қысым күтілетін ең жоғарғы қысымнан
20%-ға жоғары болуы, бірақ диаметрі 380-
426 мм-лік құбыр үшін 5 Мпа-дан, 114-127
мм-лік құбыр үшін 12 Мпа-дан темен бол-болмауы тиіс. Егер ұңғыма ернеуіндегі қысым
мауы тиіс. Егер ұңғыма ернеуіндегі қысым
30 мин бойы өзгермесе немесе 7 Мпа-дан
жогары қысымның төмендеуі 0,5 Мпа-дан
артпаса, Ү.қ.Ұңғыманы қысымдау нәтижелі болады.
¥ңғыманы==Ұңғыманы қышқылмен өңдеу - уңгыма==
'''Ұңғыманы қышқылмен өңдеу''' - ұңғыма
теңірегіндегітаужыныстардықышқылдармен
теңірегіндегі таужыныстарды қышқылдармен
еріту арқылы мунай үңгымаларының
еріту арқылы [[мұнай] ұңғымаларының
өнімділігін үдетудің химиялық тесілі. Өңдеу
үшін қышқыл ұстаушы ерітінділер суйық не-немесе ауа көмегімен оқпан арқылы мғнайлы
месе ауа көмегімен оқпан арқылы мунайлы
қойнауқат төңірегіне жіберіледі немесе
сыгымдалыпсығымдалып айдалады. Ерітіндінің не-негізін [[тұз]], фторсутек, сірке, [[сульфамин]]
гізін туз, фторсутек, сірке, сульфамин
қышқылдары немесе осылардың қоспалары
құрайды. Өңделетін мунайлы қойнауқаттың
1 м қалыңдыгына жумсалатынжұмсалатын [[қышқыл]]
ерітіндісінің көлемі 0,5-2,5 м3, ол уңғыманыңұңғыманың
өңделетін оқпан маңылық белдемдерінің
етімділігіне байланысты болады.
¥ңғыманы==Ұңғыманы мезгіл-мезгіл игеру - шыгымы==
'''Ұңғыманы мезгіл-мезгіл игеру''' - шығымы
аз уңғыны игеру тәсілі. Мунай өндіру мен
аз ұңғыны игеру тәсілі. [[Мұнай]] өндіру мен
жинау уақытын кезектестіруге негіздел-
генжинау уақытын кезектестіруге негізделген. ¥ңгыманыңҰңгыманың өнімділігіне байланысты
оны тоқтату 30 минуттан - 2 сагатқасағатқа, не-немесе одан да ұзағырақ уақытқа созылады.
Кенорынды игерудің ақырғы сатысында,
месе одан да узагырақ уақытқа созылады.
ырғалғыш-станоктың тұрақты жұмыс істеуі
Кенорынды игерудің ақыргы сатысында,
экономикалық тұрғыдан тиімсіз болғанда
ырғалгыш-станоктың турақты жумыс істеуі
экономикалық тургыдан тиімсіз болганда
қолданылады.
==Ұңғыманы өшіру==
¥ңғыманы өшіру - уңгымага оқпан қысымын
'''Ұңғыманы өшіру''' - ұңғымаға оқпан қысымын
қойнауқаттық қысымнан артыгырақ мөлшерге
қойнауқаттық қысымнан артығырақ мөлшерге
жеткізуге мүмкіндік беретін мншікті салмагы
жеткізуге мүмкіндік беретін мншікті салмағы
жогары арнаулы суйықтарды айдау арқылы
жоғары арнаулы суйықтарды айдау арқылы
сол үңгымадан қойнауқаттық флюидтің
сол ұңғымадан қойнауқаттық флюидтің
бүрқақтап атқылауын тоқтату.
бұрқақтап атқылауын тоқтату.
¥ңғыманы==Ұңғыманы теспелеу - ендірілетін уңғымадан==
'''Ұңғыманы теспелеу''' - ендірілетін ұңғымадан
судың, мунайдың, газдың құйылуын, ягни
судың, мұнайдың, газдың құйылуын, яғни
уңгыма енімділігін күшейту үшін өнімді
ұңғыма енімділігін күшейту үшін өнімді
қойнауқаттың таңдалган тұсындагы бургылау
қойнауқаттың таңдалган тұсындагы бұрғылау
уңгымасының қабыргасын ойып, тесіктер жа-
сауұңғымасының қабырғасын ойып, тесіктер жасау. Ол үшін жарылгыш зат оқтамасы (оқ, сна-снаряд), құрамында мүжігіш заттары бар сүйықтың
ряд), құрамында мүжігіш заттары бар сүйықтың
арнаулы тасқыны қолданылады.
¥ңғыманың==Ұңғыманың динамикалық деңгейі==
'''Ұңғыманың динамикалық деңгейі'''
- уңгыманың жұмыс процесінде қубыр
- ұңгыманың жұмыс процесінде құбыр
сыртындагы кеңістікте орныгатын
сыртындағы кеңістікте орнығатын
қойнауқаттық суйық деңейі. Сорап
жабдықтарын түсіру тереңдігін есептеп
шығару, газлифтілік ұңгымалардыұңғымаларды іске қосу
және жумысжұмыс қақпақтарын орнату, қойнауқат
пен ұңғыманы зерттеу нәтижелерін өңдеу
мақсатында пайдаланылады. Эхолот
көмегімен анықталады
==Ұңғыманың қабылдағыштығы==
¥ңғыманыңқабылдағыштығы-қойнауқатқа
'''Ұңғыманың қабылдағыштығы''' - қойнауқатқа
жумысшы агентті (суды, газды, буды, т.с.с.)
жұмысшы агентті (суды, газды, буды, т.с.с.)
айдау мүмкіндігін анықтайтын игерім не-
айдау мүмкіндігін анықтайтын игерім немесе тоғыту ұңғымаларының езіндік сипаты. Қойнауқатқа уақыт бірлігінде айдалатын қоспаның бірлігімен анықталады.
месе тогыту ұңгымаларының езіндік си-
Ұңғыманың қабылдағыштығы ұңғыма оқпанында туындайтын репрессиямен (оқпандық және қойнауқаттық
паты. Қойнауқатқа уақыт бірлігінде айда-
латын қоспаның бірлігімен анықталады.
¥. қ. уңгыма оқпанында туындайтын ре-
прессиямен (оқпандық және қойнауқаттық
қысымдардың айырмасымен), қойнауқаттың
аршылу дәрежесімен, оның қалыңдыгымен
және айдалатын флюидті еткізу қабілетімен
анықталады. Технологиялық есептеулерде,
сол сияқты, ¥.қ.Ұңғыманың қабылдағыштығы коэффициенті деген түсінік те
пайдаланылады, ол қойнауқатқа уақыт бірлігі
ішінде айдалганайдалған жумысшыжұмысшы агент мөлшерінің
айдау барысында уңгымаұңғыма оқпанында пайда
болатын репрессиягарепрессияға қатынасымен елшенеді.
¥.қ.Ұңғыманың қабылдағыштығы қойнауқаттық қысымды қалыпты жагдайдажағдайда
устапұстап тұру ушін жене қойнауқатты сумен
жаргыштаужарғыштау барысында сол қойнауқатқа флю-флюид айдау режимін анықтауда өте маңызды.
ид айдау режимін анықтауда өте маңызды.
¥ңғыманың==Ұңғыманың қисаюы - геологиялық==
'''Ұңғыманың қисаюы''' - геологиялық
және техникалық жагдайларга, бургылау
және техникалық жағдайларга, бұрғылау
технологиясының ерекшеліктеріне байланы-
стытехнологиясының уңгыманыңерекшеліктеріне байланысты ұңғыманың берілген багыттанбағыттан ауытқуы.
Геологиялық жагдайларгажағдайларга таужыныстардың
жік-жапсарлығы, жарықшақтылығы,
жік-жапсарлыгы, жарықшақтылыгы,
әртектілігі (анизотропия), еңістену
бурышыныңбұрышының көп түрлілігі, кеуектілігі т.б. жа-жатады. Технологиялық сипаттагы себептер
- бұрғылаудың тәсілі және режимі, таужынысты уатушы аспаптың айналу жылдамдығы,
тады. Технологиялық сипаттагы себептер
жуу режимі және жуғыттау суйығының сапасы.
- бұргылаудың тәсілі және режимі, таужыны-
сты уатушы аспаптың айналу жылдамдығы,
жуу режимі және жуғыттау суйыгының сапа-
сы.
¥ңғыны==Ұңғыны үргілеу - айналым ортасы ретін-==
де'''Ұңғыны үргілеу''' - айналым ортасы ретінде [[газ]] тәрізді және суйық қүраушыларданқұраушылардан
түратынтұратын, тыгыздыгы 1 т/м3дейін дисперсиялық
жүйені қолдану. БургылагандаБұрғылаганда тұтқырлыгытұтқырлығы
темен дисперсиялық жүйелерді пайдалану
аэрогидродинамикалық қысымды төмендетеді,
аэрогидродинамикалыққысымдытөмендетеді,
бургылагандабұрғылағанда таужыныс жүйелерінің, әсіресе
саздың бөлінуін, айналымдагы агенттің
уйтқымалылыгыұйтқымалылыгы жогарыжоғары тасқынымен
ұңгымаұңғыма түбінің тазаруын жеңілдетеді. Үргілеу
арқылы бургылаубұрғылау қашауышының беріктігі
жогарылайдыжоғарылайды, бургылаудыңбұргылаудың механикалық
жылдамдыгыжылдамдығы 2-10 есе өседі.
¥ңғыны==Ұңғыны цементтеу - қубыр сыртындагы==
'''Ұңғыны цементтеу''' - құбыр сыртындағы
кеңістікті шегендеу жолымен уңгыманы бе-
ютукеңістікті шегендеу жолымен ұңғыманы беюту тәсілі.<ref>Қазақстанның мұнай энциклопедиясы. 2 томдық - Алматы: "Мұнайшы" Қоғамдық қоры, 2005. ISBN 9965-9765-1-1</ref>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
| 