Құтадғу білік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Yusuf_Has_Hajib_on_1000_som_note.jpg|thumb|200px|right|Жүсіп Баласағын 1000 [[қырғыз сом]]ы банкнотасында.]]
'''«Құтадғу білік»''' (''Құтты білік'') — [[Баласағын, Жүсіп|Жүсіп Баласағын]] (Баласағұн) шығарған дидактикалық поэма.
 
 
Бұл [[көнетүркі тілі]]нде жазылған, [[түркі халықтары|түркі тектес халықтардың]] ортақ қазынасы.
Line 11 ⟶ 10:
«Арыс» баспасы, 2005 ISBN: 9965-17-272-2 </ref>
 
'''Құтадғу Біліг''' <ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы” </ref>– [[Жүсіп Баласағұни]]дың еңбегі. [[Түркия]] ғалымдары 1942–43 ж. «Құтадғу Білігтің» үш нұсқасын да [[Стамбұл]]дан үш томдық кітап етіп шығарды. [[Дастан]]ды зерттеу ісіне, әсіресе, түркі ғалымдары [[Р.Р.Арат]], [[М.Ф.Кепрюлд]] және [[А.Дильгар]], т.б. көп еңбек сіңірді. «Құтадғу Біліг» дастаны орта ғ-ларда бүкіл түркі әлеміне түсінікті болған [[Қарахан]] әулеті мемлекеті түріктерінің тілінде жазылған.
==Aудармашылар ==
Оны [[Қ.Каримов]] өзбек тіліне (1971), [[Н.Гребнев]] (1971) пен [[С.Иванов]] орыс тіліне (1983), [[А.Егеубаев]] қазақ тіліне (1986), бір топ аудармашылар ұйғыр тіліне ([[Пекин]], 1984) тәржіма жасады. [[Қарахан]] әулеті билік жүргізген дәуірде ұлан-ғайыр өлкені алып жатқан осы мемлекеттің басқару тәртібін белгілейтін ережелер, сондай-ақ қоғам мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін айқындайтын тиісті заңдар жоқ еді.
==Дастан ==
Міне, елдегі осы олқылықтың орнын толтыру мақсатымен Баласағұн өзінің «Құтадғу Біліг» [[дастан]]ын жазды. Демек, [[дастан]] белгілі бір мағынада елдегі Ата Заң (Конституция) қызметін атқарған. [[Баласағұн]] дастанда патшалар мен уәзірлердің, хан сарайы қызметкерлері мен елшілердің, әскербасылар мен нөкерлердің, тәуіптер мен аспаздардың, диқандар мен малшылардың, т.б. қоғам мүшелерінің мінез-құлқы, білім дәрежесі, ақыл-парасаты, құқықтары мен міндеттері қандай болу керектігін жеке-жеке баяндап шығады. [[Дастан]]да елдегі барлық лауазым, кәсіп иелеріне қойылатын моральдық-этик. талаптар сипатталып көрсетілген.
== Дастанның идеясы==
[[Дастан]]ның басты идеясы төрт принципке негізделген. Біріншісі, мемлекетті дұрыс басқару үшін қара қылды қақ жаратындай әділ заңның болуы. Автор әділдіктің символдық бейнесі ретінде Күнтуды патшаны көрсетеді. Екіншісі, бақ-дәулет, яғни елге құт қонсын деген тілек. Бақ-дәулет мәселесі патшаның уәзірі Айтолды бейнесі арқылы жырға қосылған. Үшіншісі, ақыл-парасат. Ақыл-парасаттың қоғамдық-әлеум. рөлі уәзірдің баласы Ұғдүлміш бейнесінде жырланады. Төртіншісі, қанағат-ынсап мәселесі. Бұл мәселе дастанда уәзірдің туысы, дәруіш Ордгүрміш бейнесі арқылы әңгіме болады. Баласағұнның «Құтадғу Білігінде» өмір мәні пайымдалып, жалпыадамзаттық рухани байлықтар – мұрат, дін, этика, өнер және даналықтың мәні сараланған.
 
= Туындысынан үзінді =
Line 128 ⟶ 134:
<references/>
 
 
[[Санат: Қ]]
{{Stub}}
{{wikify}}