Украиндар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Украин халқының материалдық және рухани мәдениеті дегенді Украиндар дегенге жылжытты |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Украиндар''' ({{lang-uk|украї́нці}})– Украинаның негізгі халқы (37,4 млн.). Ресейде (4.4 млн.), Қазақстанда (469 мың), Молдавияда (600 мың), Беларусьте (290 мың), Қырғызстанда (100 мың), Өзбекстанда (150 мың), Польшада (350 мың), Канадада (550 мың), АҚШ-та (535 мың), Аргентинада (120 мың),
'''[[Украиндар]]''' (өз атауы - рустар, русичтер). 18 ғасырда [[ресей]]ліктер берген [[украин]]дықтар (краина – яғни алыс шет сөзінен) атауы бекіген. Сонымен қатар козак (казак) - көшпелі [[казактар]]дың ([[қазақтар]]дан) этимологиясы, олардан әскери еріктілік өмір салтын алған (казак –деген «еркін, бос» деген мағынада). Бұнымен қоса әскери ақсүйектер казак-қыпшақтардан ([[Киев Русі]]нің славян-түрік кангломераты) құрылған. Сонымен қоса әзілдеп хохол (кейбір ғалымдардың пікірі бойынша «көк, тәңірі», көк түрік деген мағына білдіреді) деп атаған.▼
▲
[[Украин тілі]] [[шығыс]] [[славян тілі]]нің бірі болып табылады және үш [[диалект]]ілік ерекшеліктері бар: а) солтүстіктік: солтүстік жағалаулық-полесский, оңтүстік жағалаулық - полесский, волынский-полесский сөйлеу ерекшеліктері; б) оңтүстік-батыстық: волынский-подольский, галицко-буковиндық, карпаттық, днестрлық сөйлеу ерекшеліктері; в) оңтүстік-шығыстық: днепровтық, шығыс-полтавалық сөйлеу ерекшеліктері. Соңғы сөйлеу ерекшелігі 18 ғ. ежелгі украиндық кітап тілі негізіне алынды. 18-19 ғғ. аралығында қазіргі украин (жаңа украин) әдеби тілі қалыптасты. 10 ғ. Кирилл мен Мефодий негізін салған ескі славян жазуы Украинадан бастау алды.
Line 20 ⟶ 22:
Басқа да көптеген халықтар сияқты украиндықтарда да христиандық ғұрыптар мен пұтқа табынушылық ғұрыптардың ұқсастықтары байқалады. Мысалы, святкалар кешкі үстел басындағы отырыстармен, рухани әңігімелесу, магиялық әрекеттермен, салттық тамақтармен бірге жүрген. Рождествода колядкалар (әзіл-ысқақ әндер) айтқан, балалар көршілерінің үйіне бидай сепкен. Масленицада орыстар сияқты жұқа құймақтар, варениктер пісіріп, ат жегілген шанамен бір-біріне қонаққа барған. Пасхада хоровод жасап, сауық-сайран құрып, ғұрыптық тағамдар: боялған жұмыртқа, бал, шұжық, қуырылған тоай дайындаған. Троицада хаталары мен қақпаларын бұтақтармен безендірген. Иван Купала мерекесінде биік жарда қиып алынған ғұрыптық ағашты орнатып, оны гүлдермен (марена — купала) әшекейлеп, алау жағып, бал ашқан. Бұл мерекелердің барлығы бұрынғыдай болмаса да қазіргі уақытқа дейін аталып өтіледі. Украиндықтардың өміріне көптеген жаңа мерекелер енген. Украиндықтар тамыры жалпы славяндық және ежелгі орыс кезеңінде жатқан ежелгі поэтикалық мәдениетін ерекше қадірлеп, қастерлейді. Пұтқа табынушылық кезең адам мен табиғаттың ажырамастығымен, құдайлардың көптігімен белгілі. Ежелгі Русьтің христиан дінін қабылдауы жаңа, рухани, зияткерлік құндылықтардың араласуына алып келді. Ежелгі орыс әдебиеті деп аталатын, орыс поэзиясының шыңы "Слова о полку Игореве" дастаны украин мәдениетінің де бастауы болып табылады.
[[Санат:Украиндар|*]]
{{Link FA|hr}}
[[an:Ucraineses]]
[[ar:أوكرانيون]]
[[av:Украинал]]
[[az:Ukraynalılar]]
[[bat-smg:Okrainėitē]]
[[be:Украінцы]]
[[be-x-old:Украінцы]]
[[bg:Украинци]]
[[bs:Ukrajinci]]
[[bxr:Украинууд]]
[[ca:Ucraïnesos]]
[[cs:Ukrajinci]]
[[cu:Оукраиньци]]
[[cv:Украинсем]]
[[cy:Wcreiniaid]]
[[de:Ukrainer]]
[[en:Ukrainians]]
[[eo:Ukrainoj]]
[[es:Ucranianos]]
[[et:Ukrainlased]]
[[fi:Ukrainalaiset]]
[[fiu-vro:Ukrainlasõq]]
[[fr:Ukrainiens]]
[[fy:Oekraïners]]
[[gag:Ukrainnär]]
[[hr:Ukrajinci]]
[[hu:Ukránok]]
[[id:Bangsa Ukraina]]
[[it:Ucraini]]
[[ja:ウクライナ人]]
[[ka:უკრაინელები]]
[[ko:우크라이나인]]
[[krc:Украинлиле]]
[[la:Ucraini]]
[[lad:Ukrainios]]
[[lt:Ukrainiečiai]]
[[lv:Ukraiņi]]
[[mk:Украинци]]
[[nl:Oekraïners]]
[[nn:Ukrainarar]]
[[os:Украинаг адæм]]
[[pl:Ukraińcy]]
[[pt:Ucranianos]]
[[ro:Ucraineni]]
[[rue:Українцї]]
[[sah:Украиннар]]
[[sh:Ukrajinci]]
[[simple:Ukrainians]]
[[sk:Ukrajinci]]
[[sl:Ukrajinci]]
[[sr:Украјинци]]
[[sv:Ukrainare]]
[[tr:Ukrainler]]
[[tt:Украиннар]]
[[udm:Украинъёс]]
[[uk:Українці]]
[[yo:Àwọn ọmọ Ukraníà]]
[[zh:乌克兰族]]
| |||