Қаратау (қала): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Қаратау (Жамбыл облысы) дегенді Қаратау қаласы дегенге жылжытты |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Қаратау'''
▲'''Қаратау''' – қала (1963 жылдан), [[Жамбыл облысы]] [[Талас ауданы]]ның орталығы, темір жол стансасы. Облыстың оңтүстік бөлігінде, Тараз қаласынан солтүстік-батысқа қарай 82 км жерде орналасқан. Тұрғыны 27,9 мың адам (2006).
*Іргесі 1946 ж. [[Шолақтау кенті]] болып қаланған.
*Қала өмірі [[Қаратау]] фосфоритті алабымен тығыз байланысты. [[Қаратау кеніші]] алғашқы өнімін 1946 ж. бере бастады.
Line 11 ⟶ 9:
*1966 ж. құрылыс техникумы, кәсіби-техникалық училище құрылды (қазіргі кәсіптік бағдар беретін мектеп-лицей). Бұрынғы фосфорит өндірістік құрылымдары “Қаратау” АҚ-на біріктірілді. Сонымен бірге қалада химия, құрылыс материалдары, тұрмыс қажетін өтеу комбинаттары, “Мәрмәртас” кен орны, т.б. кәсіпорындар жұмыс істейді. Қаратау қаласының іргесінде ежелгі Тамды елді мекенінің орны (Тамдыкент, немесе Пергант) сақталған. <ref name=”source1”> “Балалар Энциклопедиясы”, V-том </ref>
Облыстың оңтүстік бөлігінде, [[Тараз]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 82 км жерде, Қаратау тауының солтүстік-батыс сілемі – Шолақтау баурайында, [[Жетімшоқы]] және [[Ақтау]] тауаралық аңғарында, бұта аралас боз жусан, сұлыбас, баялыш, бетеге, т.б. астық тұқымдас шөптесін өскен сұр топырақты шөлді белдемде орналасқан. Тұрғыны 28,2 мың адам (2001). Іргесі 1946 жылы Шолақтау кенті болып қаланған. Қала өмірі Қаратау фосфоритті алабымен тығыз байланысты. Қаратау кеніші алғашқы өнімін 1946 жылы 5 желтоқсанда бере бастады. 1963 жылы флотац. әдіспен байыту фабрикасы іске қосылды. Қаратау 20 ғасырдың 60 – 90-жылдары, [[КСРО]] және республика экономикасының дамуына елеулі үлес қосты. Осы жылдары ауыл шаруашылығына қажет фосфорлы минералды тыңайтқыштарға сұраныс күшейді. Бұл Қаратауда фосфорит өндірісін қарқынды дамытуға жағдай туғызды. Оның негізінде Қаратау кен-химия комбинаты салынды. 1965 – 85 жылдары Қаратауда республика деңгейдегі құрылыс ұйымдарының салааралық кәсіпорындары жұмыс істеді. Қалада өндірістің дамуы оның инфрақұрылымдарының санын жедел өсірді. «Жартас» бөгені салынды (1944, сыйымдылығы 6 млн. м3). 1948 ж. Кеншілер саябағы ашылды. 1970 – 80 жылдары қалалық кітапхана, балалар кітапханасы, спорт ғимараттары бой көтерді. 1964 жылы Қазақ политех. институтының (қазіргі [[Қ.И. Сәтбаев]] атындағы Ұлттық технология университет) бөлімшесі ашылды. 1966 жылы құрылыс техникумы, кәсіби-технология училище құрылды (қазіргі кәсіптік бағдар беретін мектеп-лицей). Тәуелсіздік жылдары бұрынғы КСРО аумағындағы экон. байланыстардың жаппай үзілуі өндіріс орындарының тоқырауына әкелді, қала өмірінің ырғақты дамуы тежелді. Қаратау фосфорит кентасын пайдаланатын [[Самара]], [[Волгоград]], [[Пермь]], [[Қоқан]], [[Алмалық]], [[Самарқан]], [[Чарджев]] қалаларындағы химия кәсіпорындар фосфор шикізатын сатып алуды тоқтатты. Тек 90-жылдардың соңында ғана бұрынғы байланыстар қалпына келе бастады. 1990 жылға дейін Қаратауда 40-тан астам өндіріс орындары болды. Бұрынғы фосфорит өндірістік құрылымдары «Қаратау» АҚ-на біріктірілді. Сонымен бірге қалада химия, құрылыс материалдары, тұрмыс қажетін өтеу комб-тары, ет, нан, сүт заттары, т.б. кәсіпорындар бар. Аудан тұтынушылар кооперативі, аудан телекоммуникация, пошта торабы, аудан электрлендіру жүйесінің мекемесі, Ақкөл су шаруашылық жүйесінің басқармасы, «Сарытас», «Қаратау» кен байыту басқармасы» акцион. қоғамдары, «Мәрмәртас» кен орны, Сүлейменсай тері өңдеу фабрикасы, «[[ҚаратауНан]]», «[[Құрылыс-Жанар]]», «[[Жолаушы автокөлік кәсіпорны]]» акционерлік қоғамдары, 2 жол жөндеу басқармасы, т.б. кәсіпорындар жұмыс істейді. Бірнеше жалпы білім беретін мектептер, музыка, спорт мектебі, кәсіптік-технологиялық мектеп, Қаратау кен құрылысы колледжі, 2 аурухана, емхана, мәдениет сарайы, стадион, кітапхана, мешіт, т.б. мекемелер бар. Қаланың орталық алаңының өзіндік архитектура ансамблі қалыптасқан. Қаратау қаласының іргесінде ежелгі Тамды елді мекенінің орны (Тамдыкент немесе Пергант) сақталған.
==Пайдаланған әдебиет==
“Тараз энциклопедиясы”
| |||