Неміс әдебиеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Неміс әдебиеті'''. Қазіргі әдебиет тану ғылымында [[Абай]] шығармалары мен неміс әдебиетінің өзара қатынасы аз зерттелген. Неміс әдебиетінің [[Абай]] шығармашылығына қандай дәрежеде әсер еткені, олардың өзара уқсастық шамасы айқындалған жоқ. [[Абай|Абайдың]] жеке өмірі мен ақындықжолының неміс әдебиетінде (шетелжәне отандық) бейнелеуін көрсету де тапшы. [[Абай|Абайдың]] білімді, көп оқыған адам екені белгілі, оны тарих, социология мәселөлері қызықтырды, экономикалық, философиялық еңбектерді көп оқыды, қоғамдық ойдың дамуына ой жұгіртті. Немере інісі Кәкітайдың естеліктері американ саяхатшысы [[Кеннан|Дж. Кеннанның]] «''Сібір және сүргін''» (1906) атты кітабына енген жазбалары, сондай-ақ [[Бөкейханов|Ә. Бөкейхановтың]] ақынға арнаған азанамасы (1907) [[Абай|Абайдың]] көп оқып, ерінбей ізденгенін дәлелдейді. [[Абай]] орыс сыншыларының еңбектерімен таныс болды, неміс классикалық философиясы мен әдебиеті туралы көптеген мәліметтер жариялаған 19 ғ-дың 2- жартысындағы белгілі орыс журналдарын оқыды. Осы көзде [[Ресей|Россияда]] [[Гете|И. В. Гетенің]], [[Шиллер|[[Г. Ф. Шиллердің]], [[Гейне|Г. Гейненің]], [[Губер|Э. М. Губер]], [[Бейнберг|П. И. Бейнберг]], [[Фет|А. А. Фет]] т. б. тәржімелеген нұсқалары жарық көрді. [[Абай]] осы аудармалармен танысты. [[Абай|Абайдың]] жақын достарының ішінде «''орыс немістері''» [[Михаэлис|Е. П. Михаэлис]] пен [[Блек|А. Л. Блек]] те бар еді. [[Абай]] 20 жыл бойы [[Михаэлис|Михаэлиспен]] шынайы дос болды. [[Блек]] 1883-1884 ж. [[Семей|Семейде]] айдауда журіп, [[Абай]] да мүшесі болып сайланған [[Семей]] облыстық Статистика комитетінде жұмыс істеді. [[Абай|Абайдың]] [[Михаэлис|Михаэлиспен]] және [[Блек|Блекпен]] көздесе жүріп, олармен [[Гете]], [[Шиллер]] т. б. туралы әңгімелеспеуі мүмкін емес. Демек, [[Абай|Абайдың]] неміс әдебиеті женінде едәуір мағлүматы болды деуге толық негіз бар. [[Гете]] мен [[Абай]] шығармаларының терең салыстырыла оқытылуы екі ақынның рухани үндестігі, дүниені сөзінуі, поэтик. көзқарастары, ғибраттық - этикалық тақырыптағы ой-пікірлерінің ұқсастығы туралы түжырым жасауға мүмкіндік береді. Қазақ ақынының [[Гете|Гетенің]] «''Қараңғы түнде тау қалғып''» өлеңін шебер аударуы және оған ән жазуы оның немістің классикалық әдебиетінің поэтикалық-философиялық әлеміне терең бойлағанын болжатады. Абай түлғасы қазіргі Неміс әдебиетінде кейінірек көрінді. Ол туралы маман түркологтар, әдебиет зерттеушілер, журналистер мен жазушылар өз еңбектерінде енді-енді жаза бастады. [[Абай]] шығармалары туралы ой-пікірлер белгілі жазушы, түрколог [[Клейнмихель|Зигрид Клейнмихельдің]] Орта Азия мен [[Қазақстан|Қазақстанның]] бүгінгі таңдағы әдебиетіне арналған әдебисын мақалаларында кездеседі. Неміс жазушысы [[Шнайдер|Клаус Шнайдердің]] «''Алматы. Қазақ көктемі''» кітабына [[Абай|Абайдың]] патриархалды-феодалық көзеңжағдайында-ақ Батыс [[Европа]] елдері халықтары мәдениетіне жол салғаны, қазақтардың ішінде [[Гете]] шығармаларына алғашқылардың бірі болып қызығып, суйсінгені туралы айтылады. [[Абай|Абайдың]] [[Гете|Гетенің]] «''Қараңғы түнде тау қалғып''» өлеңін аударғаныженіндегі мәліметтерді жазушы [[Крафт|Рут Крафтың]] «''Алатау аясындағы достар''» деген очеркі мен «''Катаринаға арналған раушан''» ([[Берлин]], 1971) жинағында айтылады. «''Шетел жазу- шыларының лексикасында''» [[Абай]] туралы өмірбаяндық деректер берілген. Мәдени-саяси «''Зонтаг''» апталығы оқушыларға [[Семей]] облысының [[Қарауыл]] қыстағында «''Ақындар аллеясы''» ашылып, Гете-Лермонтов-Абай мүсіндерінің орнатылғанын насихаттауда қазақ жазушысы Қ. Исабаев көп улес қосты. 1979 ж. оның тікелей қатысуымен Габельбахтағы [[Гете]] музейінде «''Қараңғы түнде тау қалғып''» өлеңінің тексі жазылған ескерткіш тақта орнатылды. [[Веймер|В. Веймердағы]] [[Гете]] музейінде өз қолымен жасаған [[Абай]] бейнесі бар «''Қазақтың Гете аудармашылары''» планшетін, Мүрсейіт қолжазбаларының суретке тұсірілген данасын және «''Қараңғы түнде тау қалғып''» өлеңінің музыкасы мен нотасын тапсырды. [[Абай]] шығармалары [[Германия|Германияда]] онша мәлім емес. Бұл алдымен неміс тілінде сапалы аудармалардың жоқтығына байланысты. [[Абай]] мұрасын Түпнұсқадан тікелей неміс тілінде тәржімелеушілер тапшы. Орыс тіліндегі аудармалардың деңгейі Түпнұсқадан гөрі төмен. Басқа шет елдегі сияқты [[Германия|Германияда]] да [[Абай|Абайды]] негізінен [[Әуезов|М. О. Әуезовтің]] «''Абай жолы''» эпопеясы арқылы біледі. [[Абай]] шығармаларын неміс тіліне аударуға неміс ақындары - [[Генке|Герберт Генке]], [[Эстеррейхер|Зени Эстеррейхер]], [[Пфлюг|Роза Пфлюг]] елеулі үлес қосып жүр. Аудармашы [[Бельгер|Герольд Бельгер]] [[Абай]] шығармалары туралы бірнеше ғылыми мақала және екі кітап жазды.

[[ru:Немецкая литература]]