Уикипедия

Фонология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш Бот: Санат:Ф дегеннен аластатты
ш Robot: Fixing wiki syntax
1-жол:
<b>'''Фонология</b>'''<ref name="source1">[[Қазақ Энциклопедиясы| "Қазақ Энциклопедиясы"]] 9 том </ref>(гректің phone –дыбыс, logos – сөз, ілім) – [[тіл білімі]]нің [[тіл|тілдің]] дыбыстық жүйесінің құрылымдық және функционалдық заңдылықтарын зерттейтін саласы.
==Фонология сөзінің мағынасы==
«Фонология» термині өз ішінде екі мағынада қолданылады:
7-жол:
==Фонология зерттеуі==
Фонология дистингтивті, делимитативті және кульминативті қызметтерін атқару тұрғысынан маңызды болып табылатын тілдің дыбыстық элементтерінің айырмашылықтары мен ұқсастықтарын зерттейді:
*<i>''Дистингтивті</i>'' (ажырату) қызметіне сөз, [[морфема]] сияқты мағыналық бірліктерді [[фонетика]] жағынан ажыратып танып-білу және семасиологиялық жағынан басқалармен теңдестіре отырып айыру жатады. </br>
Осыған байланысты дистингтивті қызмет перцептивті (танып-білу) және сигнификативті (мағына ажыратушы) түрлерге жіктеледі.
 
*<i>''Делимитативті</i>'' (белгілеу) қызметі бойынша [[фонема|фонемалардың]] сөздер мен [[морфема|морфемалар]] аражігін көрсетуі қарастырылады.
Мысалы, [[қазақ тілі|қазақ тілінде]] [[сөз]] соңында ң, ғ, ә, о, ұ, ү [[фонема|фонемалары]] кездеспейді.
Ал сөздің соңғы [[буын|буындары]] [[екпін|екпінмен]] ерекшеленіп, созылыңқы айтылады.
*<i>''Кульминативті</i>'' қызметінде [[фонема|фонемалар]] сөздің тұтастығы мен ерекшеленуін қамтамасыз етеді. [[Қазақ тілі|Қазақ тілінде]] кульминативті қызмет [[сингармонизм]] арқылы көрінеді. Яғни, бір сөз не толық [[жуан]], не толық [[жіңішке]] дыбыстармен айтылу арқылы тұтас бірлік болып, ондағы дыбыстар бір әуезбен айтылады.
 
==Фонология нысанындағы тілдік бірліктер==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Фонология» бетінен алынған