Тоғыз-құмалақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
3-жол:
== Тарихы ==
Соңғы деректерге қарағанда, оның шығу тарихы 4 мың жылдық кезеңді қамтиды. Ал кейбір мамандардың айтуынша, оның пайда болған кезі бұдан да көп уақыт болуы әбден мүмкін. тоғыз-құмалақ өткен ғасырларда қазақ даласындағы ең кең тараған ойын болатын.
Қазір әлемде тоғыз-құмалаққа ұқсас мысырлық ''калах'', [[Шри-Ланка]]да ''олинда калия'', [[қырғыздар]]да ''тогузкоргоол'', африкалықтарда ''манкала'', ''габата'', ''абапа'', ''нам-нам'', ''бао'', ''тамподуо'', ''омвесо'', ''маработ'', тұрақты америкалықтарда ''аджи-бото'', ''варри роунд'' және ''роунд'', азиялықтарда ''сунгка'', ''паллангули'', ''гонгкак'' сынды ойындар бар. ▼
== Әлемде ==
Қазіргі кезде әлемнің көптеген елдерінде тоғыз-құмалақ жақсы насихатталып жатыр. Мәселен, [[Моңғолия]]да мектептерде тоғыз-құмалақтан [[олимпиада]] өтеді екен. [[Қытай]]да, [[Қарақалпақстан]]да кітаптар, ғылыми еңбектер шығуда. Сондай-ақ, көршілес [[Алтай]]да, [[Қарашай-Шеркеш]]те, [[Саха]]да үйірмелер ашылып, [[Еуропа]]ның бірнеше елдерінде тоғыз-құмалақ ойналып жатыр деген дерек бар.
▲Қазір әлемде тоғыз-құмалаққа ұқсас мысырлық ''калах'', [[Шри-Ланка]]да ''олинда калия'', [[қырғыздар]]да ''тогузкоргоол'', африкалықтарда ''манкала'', ''габата'', ''абапа'', ''нам-нам'', ''бао'', ''тамподуо'', ''омвесо'', ''маработ'', тұрақты америкалықтарда ''аджи-бото'', ''варри роунд'' және ''роунд'', азиялықтарда ''сунгка'', ''паллангули'', ''гонгкак'' сынды ойындар бар.
Мәселен, Африкадағы [[Уганда]] елінің ''омвесо'' деген ұлттық ойыны бар. Оның тоғыз-құмалақтан ерекшелігі отау саны көп (32 отау) те бірақ құмалақ саны аз (64 құмалақ). Осы ойынды угандалықтар әлемдік интеллектуалдық ойындардың қатарына кіргізіп, одан жыл сайын біресе Америкада, біресе [[Англия]]да олимпиадалар өткізеді екен. Немесе Шри-Ланканың ''манкала'' типіндегі жеті отаулық ''олинда калия'' ойын түрін алайық. Белгілі тоғыз-құмалақ маманы Мақсат Шотаевтың айтуынша, қазір бұл ойын, Интернет арқылы жедел дамып келе жатыр.
| |||