Баянауыл ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Баянауыл ауданы''' — [[Павлодар облысы]]ның оңтүстік - батысындағы әкімшілік аудан. 1928 жылы құрылған. Жер аумағы 18,5 мың км². Тұрғыны 32,8 мың адам (1999 жыл). Аудан әкімшілігі жағынан 2 кентке, 12 ауылдық әкімшілік округке бөлінген. Орталығы - Баянауыл ауылны. Аудан жерін, негізінен, [[Сарыарқа|Сарыарқаның]] солтүстік - шығыс бөлігіндегі таулы алқап, сондай-ақ, [[Ертіс]] жазығы және [[Ащысу]] өзенінің сағасы алып жатыр. Осыған байланысты жері таулы - адырлы болып келеді. Таулы бөлігінің орта тұсын Баянауыл тауы (ең биік жері [[Ақбет тауы]], биіктігі 1026 м), оңтүстіктен [[Қызылтау]] ([[Әулие тауы]], 1055 м) мен [[Желтау]] (959 м), батыс жағын [[Семізбұғы]] тауының шығыс бөлігі мен оның солтүстік сілемдері құрайды. Баянауыл мен Желтауды [[Айрық]] және [[Буырлыөзек]] өзенінің аңғары, Семізбұғы тауын, Желтау мен Баянауланы солтүстік - батыс жағынан айналып ағатын Ащысу өзенінің аңғары бөледі. Ауданда алтын, күміс, қорғасын, мырыш, қоңыр көмір, флюстік әктас, барит, күкірт кендері бар. Климаты тым континенттік. Орташа температура қаңтарда –15 - 16,5°С, шілдеде 19 - 20°С. Жауын - шашынның жылдық орташа мөлшері 350 мм. Қар 160 күндей жатады, қалындығы 20 см-ден асады. Жер бетінің сулары оңтүстік - шығыста Түндік пен Еспе, орталық тұста - Ащысу, [[Қарасу]], солтүстік - батыста [[Шідерті]] өзенінен және көбінесе солтүстік - шығысында орналасқан тұзды көлдерден тұрады. [[Шідерті]] өзені [[Ертіс]] – [[Қарағанды]] каналының арнасын құрайды. Су бөгендері мен тұщы көлдер елді мекендерді, кәсіпорындарды сумен қамтамасыз етуге пайдаланылады. Ең ірі көлдері: Баянауыл тауындағы [[Торайғыр]], [[Жасыбай]], [[Сабындыкөл]], [[Қарасор]], [[Қызылсор]], [[Біржанкөл]], [[Құмдыкөл]], тағы басқа aуданның солтүстік - шығысындағы ащы көлдердің біразынан жергілікті тұрғындар ас тұзын дайындайды. Ауданның солтүстік бөлігіндегі қарақоңыр топырақты жерлерде негізінен бетеге, боз, бидайық, шалғын, қаңбақ тектес өсімдіктер өседі. Оңтүстігіндегі тау бөктерлерінде боз, бетеге, тағы басқа дала өсімдіктері тараған. Тау алаптары мойыл, бұта аралас өскен қарағайлы - қайыңды орман болып келеді. Жануарлардан: [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қарсақ]], [[қоян]], ормандарда - [[ақтиін]], [[елік]], құстардан: [[бүркіт]], [[бөдене]], [[дуадақ]], [[тырна]], өзендер мен көл бойларында - қаз бен үйрек, қызғыш, тағы басқа мекендейді. Халқының орташа тығыздығы 1 км2-ге 2,0 адамнан келеді. Ірі елді мекендері: [[Майқайың]], [[Шөптікөл]] кенттері, Баянауыл, [[Бозшакөл]], [[Ақсан]], Торайғыр, [[Құндыкөл]], [[Теңдік]], [[Бірлік]], Желтау, [[Жуантөбе]], [[Жаңатілек]], [[Қанар]] аудандары. Баянауыл ауданында қоңыр көмір (Шөптікөлде), алтын, полиметалл (Майқайында) өндіріледі, май зауыты, тұрмыс қажетін өтеу, құрылыс материалдарын өндіру комбинаттары жұмыс істейді. Ауыл шаруашылығы жерінің көлемі 1,85 млн. Га (1997 жыл). Оның 206,0 мың Га-сы егістік, 10,3 мың Га-сы шабындық, қалғаны жайылымдық жер. 1997 жылға дейін мұнда 11 қой өсіру кеңшары болған. Қазір олардың негізінде қой, сиыр және жылқы өсірумен айналысатын шаруа (фермер) қожалықтары, кооперативтік шаруашылықтар құрылған. Ауданда орта және бастауыш мектептер, аудандық және учаскелік ауруханалар, санитарлық - эпидемиологиялық станция, аудандық баспахана, Жасыбай көлінің жағасында демалыс орындары, “Баянауыл” туристік базасы бар. Аудан жерінде [[Баянауыл ұлттық табиғи саябағы]] орналасқан.<ref name="source1">Қазақ Энциклопедиясы</ref>