23:33, 2011 ж. маусымның 20 кезіндегі нұсқа өңдеу Stella~kkwiki (талқылау \| үлесі) 830 edits Жаңа бетте: thumb\|alt=A.\| '''Плутоний''' (Plutonіum), Pu — элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы жа...		13:40, 2011 ж. қарашаның 22 кезіндегі нұсқа өңдеу жоққа шығару Ulan (талқылау \| үлесі) Администраторлар 30 436 edits шӨңдеу түйіні жоқ Жаңарақ өңдеме →
1-жол: [[File:Plutonium3.jpg\|thumb\|alt=A.\|]] '''Плутоний''' (Plutonіum), Pu — элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы жасанды жолмен алынған бірінші радиоактивті хим. элемент; ат. н. 94, ат. м. 244,0642, [[актиноидтар]] тобына жатады. Плутонийді 1940 ж американдық ғалымдар Г.Сиборг, Э.Макмиллан, Дж.Кеннеди және А.Валь ашқан. Олар 238U элементін ауыр сутек ядросы дейтронмен сәулелендіру арқылы 239Pu-ді алды. Массалық сандары 232-ден 246-ға дейін болатын 15 изотопы белгілі. Тұрақты изотопы 244Pu (Т1/2 7,5107 жыл,  сәуле шығарғыш). Плутоний жылтыр, ~~күмістей~~[[күміс]]тей ақ [[металл]], морт; тығыздығы 19,80 г/см3, балқу t 640<sup>о</sup>С, қайнау t 3350<sup>о</sup>С, 112<sup>о</sup>С-тан төмен температурада моноклинді -фазасы тұрақты. Тотығу дәрежелері +3-тен +7-ге дейін, тұрақтысы +4. Түйірлі Плутоний ауада баяу тотығады, ұнтақ және жаңқа күйінде өздігінен тұтанғыш Плутоний — өте улы, адам организміне түскенде сүйектер мен бауырда жиналады. Қыздырғанда галогендермен, H<sub>2</sub>, N<sub>2</sub>, S, NH<sub>3</sub>-пен, сумен баяу әрекеттесіп, HCl, HСlO<sub>4</sub>, H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>-терде ериді, концентрлі HNO<sub>3</sub> пен H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>-те салғырттанады. Көптеген металмен аралық металлидтер түзеді. Плутонийдің (ІV) оксиді PuO<sub>2</sub> — сарғыш қоңыр түсті кристалды ұнтақ, сәйкес гидроксиді Pu(OH)<sub>4</sub> қышқылдармен тұз түзеді; [[нитрат\|нитраттары]], [[фторид\|фторидтері]], т.б. тұздары өте күрделі технологиялық процестерде Плутонийді ураннан бөліп алуда пайдаланылады. Плутоний ядролық реакторларда, атомдық, [[термоядролық бомба\|термоядролық бомбаларда]] т.б. қолданылады. 238Pu ~~изотопынан~~[[изотоп]]ынан қуаты 5, одан да көп жылға жететін ат. электрбатареялары жасалады. ==Пайдаланылған әдебиет</span>== “Қазақ Энциклопедиясы”, VII-том 6-жол: {{stub}} {{wikify}} [[Санат:Радиоактивті элементтер]] [[Санат:Химиялық элементтер]] [[Санат:Металдар]] [[Санат:Актиноидтар]] [[Санат:Плутоний\|*]] {{Link FA\|en}} {{Link GA\|de}} {{Link GA\|fi}} [[ar:بلوتونيوم]] [[az:Plutonium]] [[be:Плутоній]] [[bg:Плутоний]] [[bn:প্লুটোনিয়াম]] [[bs:Plutonijum]] [[ca:Plutoni]] [[co:Plutoniu]] [[cs:Plutonium]] [[cv:Плутони]] [[cy:Plwtoniwm]] [[da:Plutonium]] [[de:Plutonium]] [[el:Πλουτώνιο]] [[en:Plutonium]] [[eo:Plutonio]] [[es:Plutonio]] [[et:Plutoonium]] [[eu:Plutonio]] [[fa:پلوتونیم]] [[fi:Plutonium]] [[fr:Plutonium]] [[fy:Plutoanium]] [[ga:Plútóiniam]] [[gl:Plutonio]] [[gv:Plutonium]] [[hak:Pu]] [[he:פלוטוניום]] [[hi:प्लूटोनियम]] [[hif:Plutonium]] [[hr:Plutonij]] [[ht:Plitonyòm]] [[hu:Plutónium]] [[hy:Պլուտոնիում]] [[id:Plutonium]] [[io:Plutonio]] [[it:Plutonio]] [[ja:プルトニウム]] [[jbo:jinmrplutoni]] [[kn:ಪ್ಲುಟೋನಿಯಮ್]] [[ko:플루토늄]] [[kv:Плутоний]] [[la:Plutonium]] [[lb:Plutonium]] [[lij:Plutonnio]] [[lt:Plutonis]] [[lv:Plutonijs]] [[mk:Плутониум]] [[ml:പ്ലൂട്ടോണിയം]] [[mn:Плутони]] [[mr:प्लुटोनियम]] [[mrj:Плутоний]] [[ms:Plutonium]] [[my:ပလူတိုနီယမ်]] [[nah:Mictlāntēuctepoztli]] [[nds:Plutonium]] [[nl:Plutonium]] [[nn:Plutonium]] [[no:Plutonium]] [[pl:Pluton (pierwiastek)]] [[pnb:پلوٹونیم]] [[pt:Plutônio]] [[qu:Plutonyu]] [[ro:Plutoniu]] [[sah:Плутониум]] [[scn:Plutoniu]] [[sh:Plutonijum]] [[simple:Plutonium]] [[sk:Plutónium]] [[sl:Plutonij]] [[sr:Плутонијум]] [[stq:Plutonium]] [[sv:Plutonium]] [[ta:புளுடோனியம்]] [[th:พลูโทเนียม]] [[tl:Plutonyo]] [[tr:Plütonyum]] [[ug:پلوتونىي]] [[uk:Плутоній]] [[ur:پلوٹونیئم]] [[vi:Plutoni]] [[war:Plutonyo]] [[xal:Плутониум]] [[yo:Plutonium]] [[zh:钚]] [[zh-yue:鈽]]

Плутоний: Нұсқалар арасындағы айырмашылық