Сасани әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Asslan best (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Infobox Former Country
|native_name = [[Image:Eranshahr.svg|60px]]<ref name=wiesehofer/><br>Erānshahr
|conventional_long_name = Eran / Eranshahr
|common_name = Sassanid Empire
|national_motto =
|continent = Asia
|region = Persia
|country = Iran
|era =
|status =
|government_type = [[Absolute monarchy]]
|year_start = 224
|year_end = 651
|event_start =
|event_end = [[Arab]] invasion during the [[Muslim conquests]]
|p1 = Parthian Empire
|flag_p1 = Parthian Empire 248 - 224 BC.png
|p2 = Indo-Scythians
|p3 = Kushan Empire
|s1 = Rashidun Caliphate
|flag_s1 = Flag of Afghanistan pre-1901.svg
|image_coat =
|symbol_type =
|coa_size =
|image_map = Sassanid empire map.png
|image_map_caption = The Sassanid Empire in dark green, territory contested with the East Romans in medium green, maximum gains during Khosrau II's rule in light green
|capital = [[Ctesiphon]]
|common_languages = [[Middle Persian]]<ref>''Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East'', Vol.1, Ed. Jamie Stokes, (Infobase Publishing, 2009), 601.</ref>
|religion = [[Zoroastrianism]] ([[state religion]]), [[Christianity]] and [[Judaism]] (minorities)
|currency =
|title_leader = [[List of kings of Persia|Shahanshah]]
|leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)<small>
|year_leader1 = 224–241
|leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)<small>
|year_leader2 = 632–651
|Currency = [[Drachma]]
|stat_year1 = 621
|stat_area1 = 6600000
|stat_year2 =
|stat_pop2 =
|legislature =
|stat_year1 = 621
|stat_area1 =
|stat_pop1 = 19,700,000
|today = {{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=Countries today|
{{flag|Abkhazia}}|{{flag|Afghanistan}}|{{flag|Armenia}}|{{flag|Azerbaijan}}|{{flag|Bahrain}}<ref name="Mojtahed-Zadeh">''Security and Territoriality in the Persian Gulf: A Maritime Political Geography'' by Pirouz Mojtahed-Zadeh, page 119</ref>|{{flag|Chechnya}}|{{flag|China}}|{{flag|Egypt}}|{{flag|Georgia}}|{{flag|India}}|{{flag|Iran}}|{{flag|Iraq}}|{{flag|Israel}}|{{flag|Jordan}}|{{flag| Kazakhstan}}|{{flag|Kuwait}}|{{flag| Kyrgyzstan}}|{{flag|Lebanon}}|{{flag|Libya}}|{{flag|Oman}}|{{flag|Pakistan}}|{{flag|Palestine}}|{{flag|Qatar}}|{{flag|Russia}}|{{flag| Saudi Arabia}}|{{flag|Syria}}|{{flag| Tajikistan}}|{{flag|Turkey}}|{{flag|Turkmenistan}}|{{flag|UAE}}|{{flag|Uzbekistan}}|{{flag|Yemen}}|
}}
}}
[[File:Nimtaneh-sasani.jpg|thumb|Alt=A.|[[Сасани мүсіні]]]]
'''Сасани әулеті ''' – Таяу және Орта Шығыста 3 – 7 ғасырларда билік құрған иран әулеті. [[Парсы]] аңыздары бойынша елдің тұңғыш патшасы Сасанның есімімен аталған. Әулеттің негізін қалаушы Папактың ұлы [[Ардашир І ]]224 жылы [[Парфия патшалығы|Парфия патшалығын ]]күйретті де, 226/227 жылдары [[Ктесифон|Ктесифонда]] таққа отырды. Ардашир І және [[Шапур І]] (239 – 272) тұсында [[Иран]] біріктіріліп, батысы мен шығысындағы кең байтақ аймақтар қосылды. Сасани әулетінің [[Рим|Римді]] жеңуі мемлекетті нығайтып, шаїиншаїтың орталық өкімет билігін күшейтуіне мүмкіндік берді. [[Зороастризм]] мемлекеттік дінге айналды. 5 ғасырда Арменияның, Кавказ Албаниясының, Иберияның патшалары болып Сасани әулетінің мирасқорлары қойылды. Жергілікті халықтарды қанау күшейіп, 571 – 572 жылдары [[Армения|Арменияда]] көтеріліс болып өтті. 5 ғасырдың 90-жылдарында Маздактар қозғалысы өріс алды. Сасани әулеті билеген мемлекет 558 – 568 жылдары эфталиттерді (ақ ғұндар) талқандап, Ауғанстан мен Орталық Азияның (Әмударияның оңтүстік-батысы) бірқатар жерлерін қосып алды. [[Йемен]] бағындырылып, 589 жылы шамасында елге басып кірген түріктер талқандалды. Бірақ 7 ғасырдың басында Сасани әулеті әлсіреп кетті де, [[Йездегерд ІІІ]] (632 – 651/652) тұсында мемлекетті арабтар жаулап алды.
<ref> Қазақ энциклопедиясы, 10 том </ref>
[[File:Asia 400ad.jpg|thumb|300px|Азия 400 жылдары, Сасани империясы.]]
[[File:Palace of Serbistan.png|thumb|left|200px|[[Сарвестан]] сарайы құрылысы]]
==Сілтемелер==
* [[Рим империясы]]
Line 10 ⟶ 61:
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:
[[Санат:Армения тарихы]]
[[Санат:Тәжікстан тарихы]]
[[Санат:Өзбекстан тарихы]]
[[Санат:Сасани әулеті]]
[[Санат:Таяу Шығыс әулеттері]]
{{Link FA|ca}}
{{Link FA|de}}
{{Link FA|tr}}
[[ar:ساسانيون]]
[[an:Imperio Sasanida]]
[[az:Sasanilər İmperiyası]]
[[bn:সসনিয়ন সাম্রাজ্য]]
[[be:Дзяржава Сасанідаў]]
[[bg:Сасанидско царство]]
[[bs:Sasanidsko carstvo]]
[[ca:Imperi Sassànida]]
[[ceb:Dinastiyang Sasanida]]
[[cs:Sásánovci]]
[[cy:Sassaniaid]]
[[da:Sassaniderne]]
[[de:Sassanidenreich]]
[[es:Imperio sasánida]]
[[eo:Sasanidoj]]
[[fa:ساسانیان]]
[[fr:Sassanides]]
[[fy:Sassaniden]]
[[ga:An Ríshliocht Sasánach]]
[[gl:Imperio Sasánida]]
[[ko:사산 왕조]]
[[hy:Սասանյաններ]]
[[hi:सासानी साम्राज्य]]
[[hr:Sasanidi]]
[[id:Kekaisaran Sasaniyah]]
[[is:Sassanídar]]
[[it:Sasanidi]]
[[he:האימפריה הסאסאנית]]
[[ka:სასანიანები]]
[[ku:Împeratoriya Sasanî]]
[[la:Sassanidae]]
[[lt:Sasanidų imperija]]
[[hu:Szászánida Birodalom]]
[[mk:Сасанидско царство]]
[[ml:സസാനിയൻ സാമ്രാജ്യം]]
[[ms:Empayar Sasan]]
[[nl:Sassanieden]]
[[ja:サーサーン朝]]
[[no:Sasanide-dynastiet]]
[[oc:Empèri Sassanida]]
[[pnb:ساسانی سلطنت]]
[[ps:د ساسانيانو واکمني]]
[[nds:Sassanidenriek]]
[[pl:Sasanidzi]]
[[pt:Império Sassânida]]
[[ro:Sasanizi]]
[[ru:Государство Сасанидов]]
[[simple:Sassanid Empire]]
[[sk:Sásánovci]]
[[sl:Sasanidi]]
[[sr:Сасанидско царство]]
[[sh:Sasanidi]]
[[fi:Sassanidit]]
[[sv:Sasanider]]
[[th:จักรวรรดิซาสซานิยะห์]]
[[tr:Sasani İmparatorluğu]]
[[uk:Держава Сасанідів]]
[[ur:ساسانی سلطنت]]
[[vi:Nhà Sassanid]]
[[zh:萨珊王朝]]
| |||