Отарлау саясаты: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш r2.6.4) (Боттың үстегені: eu:Kolonia (geografia politikoa)
ш r2.7.2) (Боттың түзеткені: pt:Colónia; косметические изменения
1-жол:
'''Отарлау саясаты''' - [лат. ''colonia'' - қоныстану] - жергілікті халықты тұралатып, қанаумен жүргізілетін, күшті державаның артта қалған ел мен халыққа аумақтық бақылау орнату саясаты әрі іс-әрекеті. Батыс еуропалық отарлау саясаты өзінің қалыптасу кезеңінде әлемдік экономиканың аса күшті даму тетігіне айналды, өйткені, отар елдер метрополияларда капиталдың жинақталуына және олардың тауарларын өткізуге қолайлы нарық туғызды. Сауданың бұрын-соңды болмаған кеңеюі нәтижесінде әлемдік нарық қалыптасты, ал, экономиканың қыз-қыз қайнауы Жерорта теңізінен [[Атлантика|Атлантикаға]]ға ойысты. Көптеген еуропалық портты қалалар ([[Лиссабон]], [[Севилья]], [[Лондон]] және т.б.) сауданың күшті орталықтарына айналды. Еуропаның аса бай қаласы [[Антверпен]] болды, онда сауданың толық еркіндігі тәртібінің арқасында ірі көлемдегі халықаралық сауда және несие шаралары жүргізілді. Сауданың дамуы жеке банктермен қатар Бүкіл Еуропада кеңінен таралған қоғамдық банктердің құрылуына қолайлы жағдай туғызды.
ХӀХ-ХХ ғғ. басында әлемнің аумақтық бөлінісінен кейін әлемдік отарлық жүйе - ең алдымен [[Африка]], Оңтүстік- Шығыс Азияның отар, тәуелді елдеріне әлемдік державалардың үстемдік жүйесі қалыптасты. Негізгі отарлаушы елдер [[Ұлыбритания]], [[Испания]], [[Франция]], [[Ресей]], [[Германия]], [[АҚШ]], [[Бельгия]], [[Италия]], [[Жапония]] болды.
<gallery>
8-жол:
</gallery>
Бұл елдердің жиынтық отарлық иеліктері XX ғ. басында Жердің жартысынан көп бөлігіне (72 млн. ш. шақырым), планета халқының үштен бір бөлігіне (560 млн. адам) жүргізілді. </br>'''[[Ұлыбритания]]''' әлемнің аса ірі отарлық державасы бола тұра,
[[Үндістан|Үндістанға]]ға, [[Африка|Африкаға]]ға, [[Америка|Америкаға]]ға, [[Австралия|Австралияға]]ға және [[Жаңа Зеландия|Жаңа Зеландияға]]ға үстемдік етті. </br>'''[[АҚШ]]''' - [[Кариб бассейні|Кариб бассейнінде]]нде,[[Тынық мұхиты|Тынық мұхитында]]нда, Орталық Америкада және Қиыр Шығыста билік құрды. </br>Француз экспансиясы Африка мен Үндіқытайға жүрді; </br>Германия Африкада отарларға ие болды;</br> Жапония - [[Маньчжурия|Маньчжурияны]]ны, [[Корея|Кореяны]]ны, [[Қытай|Қытайды]]ды және Оңтүстік-Шығыс Азияны отарлады. </br>Ресей Қиыр және Таяу Шығыста, Орталық Азияда өз ықпалын жүргізді. II дүниежүзілік соғыстан кейін отар елдерде ұлт-азаттық қозғалыстардың өршуі нәтижесінде әлемдік отарлық жүйе қирады.
 
<ref> Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
ISBN 9965-32-491-3 </ref>
== Пайдаланған әдебиет ==
<references/>
{{Stub}}
18-жол:
 
{{Суретсіз мақала}}
 
[[Санат:Саясат]]
 
{{Link GA|zh}}
 
Line 57 ⟶ 59:
[[no:Koloni]]
[[pl:Kolonia (geografia polityczna)]]
[[pt:Colónia (possessão)]]
[[qu:Kulunya]]
[[ru:Колония]]