Түсті металлургия: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
BolatbekBot (талқылау | үлесі) ш Бот: Санат:Т дегеннен аластатты |
|||
96-жол:
==Жеңіл металдар металлургиясы: Қуат көздеріне бағытталуы==
Ауыр металдарға [[Қарағанды|Қарағанда]] жеңіл металдар кендерінде пайдалы компоненттер көп болады. Бұл - тасымалдауға қолайлы [[Шикізат|шикізат]].
Бірақ оны өңдеуге орасан көп мөлшерде электр [[Қуат|қуаты]] қажет.
Мысалы, 1 т алюминий мен магнийге 15 мың кВт/cas электр қуаты жұмсалса, титанға - 40 мың кВт/сағ энергия керек. Сондықтан
жеңіл металдар шығаратын [[Зауыт|зауыттар]] арзан энергия көздеріне жақын орналасады. Бұл - оларды орналастырудың негізгі [[Принцип|принциптері]].▼
▲жеңіл металдар шығаратын [[Зауыт|зауыттар]] арзан энергия көздеріне жақын
Біздің елімізде жеңіл металдарды алюминий мен титан-магний өнеркәсіптері өндіреді.
Line 109 ⟶ 106:
Жеңілдігі мен жоғары электр өткізгіштігіне байланысты ол [[Шаруашылық|шаруашылықта]] кеңінен қолданылады.
Магниттік қасиеттерінің болмауы, әсіресе, [[Авиация|авиация]], электроника және кеме жасауда, ал улы болмауы — тамақ өнеркәсібі үшін құнды болып саналады. Алюминийдің жемірілімге төзімді болуы - көлік пен құрылыс үшін тамаша сапалы [[Өнім|өнім]] болып табылады.
Оны алатын шикізат құрамында алюминий тотығы (глинозем) бар [[Боксит|боксит]]. Боксит Арқалық және жоғарғы [[Тобыл ауданы|Тобыл аудандарында]] өндіріледі.
Алюминий өндіру 2 кезеңнен тұрады.
Бірінші кезең - бокситтен алюминий оксидін алу - материалды көп қажет ететіндіктен (1 т дайын өнімге 5 т кен), әдетте, шикізат көзіне таяу орналасады. Ол көп мөлшерде су мен [[Жылу|жылу]] қуатын қажет етеді. Сондықтан алюминий оксиді зауыты [[Павлодар|Павлодарда]] салынған.
Павлодар алюминий зауыты (ПАЗ) - әлемдегі ірі зауыттардың бірі.
Екінші қуатты көп қажет ететін кезең - алюминий оксидінен алюминий алу. Павлодарда [[Ақсу ауданы|Ақсу]] МАЭС-інің арзан электр қуатына бағытталып алюминий зауыты салынған.
Титан жеңіл, өте берік, жемірілмейтін металл. 10 жыл бойы теңіз суында жатқан титан табақшасының ешбір өзгеріссіз қалғандығы туралы дерек белгілі. Титаннан [[Реактив|реактивті]] ұшақтардың двигательдері, кемелер мен сүңгуір қайықтардың кораптары мен химиялык құрал-жабдықтар шығарады.
Металды титан кендерінен (кұмнан) алады. Біздің елімізде онын, 3 кен орны бар. Сәтбаев байыту фабрикасының концентраты қазірдің өзінде өңделуде.
Титанды магниймен [[Тотықсыздандырғыш|тотықсыздандырады]]. Сондықтан осы металдар өндірісін бір кәсіпорында - комбинатта біріктіреді. Титан-магний
комбинаты Өскемен қаласында жұмыс істейді. Ол - әлемдегі өзі сияқты кәсіпорындардың ішінде қуаты жағынан ең ірісі. Комбинаттың ең негізгісіне - титан өндіру жатады.▼
▲өзі сияқты кәсіпорындардың ішінде қуаты жағынан ең ірісі. Комбинаттың
Магний өндірісі көбінесе негізгі өнім алуға бағытталған. Бірақ ол дайын өнім - магнийді де шығарады.
Магниймен басқа металдарды да (мысалы, [[Хром|хром]], [[Бериллий|берилий]]) тотықсыздандырады.
Оның жеңіл әрі берік қорытпаларын [[ЗЫМЫРАН|зымыран]], ұшақ және аспап жасауда қолданады. Магнийді күшті жасанды жарық көзі ретінде [[Фотография|фотография]] мен аспап жасауга (фейерверктер мен «бенгал шамдарына» және т.б.) пайдаланады.
==Бағалы және сирек кездесетін металдар==
| |||