|
'''Хадис''', ахадис (жаңалық, хабар, әңгіме) – мұсылман қауымы өмірінің әр алуан діни-құқықтық мәселелерін қамтитын, Мұхаммедтің сөзі мен істерін дәріптейтін аңыз-әңгімелер. Хадис Құраннан кейін екінші құқықтық құжат, Хадис жинағы сунна деп аталады.
[[Мұхаммед пайғамбар|Мұхаммед пайғамбардың]] сөзі мен істеріне негізделген мұсылман қауымының әр алуан діни-құқықтық мәселелерін қамтитын ғибрат сөздер, аңыз әңгімелер. Хадистің мән-жайын баяндайтын бөлімін матн десе, сол матнды баяндап жеткізуші адамды [[иснад]] деп атайды. Хадис баламасы — асар және хабар. Хадис жинағы [[сунна]] деп аталған, [[Құран|Құраннан]] кейінгі құқықтық құжат. Қауым өмірінің діни, құқықтық, этикалық салаларын қамтитын Хадиспен қатар Мұхаммед (ғ.с.) өмірнамасын жазуға негіз болған ''“«[[тарих|тарихи]]”»'' те бар. Құдси Хадис — Алланың сөзі деп танылып, хақиқат жайлы рухани мәндер кейінгі ойшыл әулиелердің рухани ізденісіне негіз болған. [[Мұсылман]] ілімінде иснадтарды салыстыра отырып, Хадистың тазалығын тексеріп отыратын арнайы пән бар. Хадистерді тексерудің қағидалары мен ілімін зерттеп сын елегінен өткізетін мамандарды мұхаддистер деп атайды. Хадис орта ғасырларда мұсылман [[мәдениет|мәдениетінің]] ең негізгі білім көзіне айналды. Хадис ғылыми еңбектердің бірден-бір дәйектемесі, сондай-ақ [[мақал-мәтел]], [[Нақыл сөздер|нақыл сөздер]] ретінде де кеңінен пайдаланылады.
== "Хадис”«Хадис» сөзiнiң мағынасы == ▼"Хадис”«Хадис» сөзiнiң тiлдiк мағынасы – жаңа, сөз, әңгiме. [[Шарғи]] мағынасы – Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) айтқан сөздерi, iстелген iстерi мен төрелiктерiнiң жинағы. ▼
▲== "Хадис” сөзiнiң мағынасы ==
▲"Хадис” сөзiнiң тiлдiк мағынасы – жаңа, сөз, әңгiме. [[Шарғи]] мағынасы – Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) айтқан сөздерi, iстелген iстерi мен төрелiктерiнiң жинағы.
== Хадис пен сүннәттiң айырмашылығы ==
[[Мухаддис|Мухаддистердiң]] (мухаддис – хадис ғалымы) айтуынша "хадис”«хадис» және "сүннәт”«сүннәт» сөздерi шарғи мағына жағынан бiр-бiрiне өте жақын. Толығырақ айтқанда, "хадис”«хадис» және "сүннәт”«сүннәт» – Пайғамбардың (с.ғ.с.) айтқан сөздерi, iстеген амалдары, шарғи үкiмдерi. Алайда, бұл екi сөздiң түпкiлiктi мағыналарына үңiлер болсақ, арасында бiршама айырмашылық барын аңғарсақ болады.
"Хадис”«Хадис» – сөйлеу және айту арқылы келген хабар. Әрi Пайғамбардың (с.ғ.с.) сөзi не болмаса iстеген амалы "хадис”«хадис» деп айтылады. ғұламалардың кейбiрi "хадис”«хадис» сөзiнiң "жаңа”«жаңа» деген мағынасы бар екенiн ескере тұрып, оны "қадим”«қадим» (ескi, бұрын болған) сөзiне қарсы мәндес сөз ретiнде қолданып, "қадим”«қадим» дегенде Қасиеттi Құран Кәрімдi, ал "хадис”«хадис» дегенде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сөздерiн назар тұтқан. Осы себептен ғұламалардың көпшiлiгi Аллаһ Тағаланың сөзi болған Қасиеттi Құран Кәрімдi "хадис”«хадис» деуден сақтанған.
"«[[Сүннәт]]”» сөзiнiң тiлдiк мағынасы – жол. [[Шарғи]] мағынасы – [[Мұхаммед пайғамбар|Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.)]] iстеген iсi, ұстанған дiни жолы. Бұған дәлел ретiнде "хадис”«хадис» және "сүннәт”«сүннәт» сөздерiнiң түпкiлiктi мағынасынан хабардар болған ғұламалардың: "«''Бұл хадис қиясқа, сүннәт пен ижмаға (ижма - ғалымдардың ұжымдық қаулысы) қарсы келедi''”», "«хадис имамы (ғалымы)”», "«сүннәт имамы”имамы», "«хадис және сүннәт имамы”имамы», - деген сөздерiн келтiрсек болады.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна«Аруна Ltd.”» ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>
== Дереккөздер ==
==Пайдаланған әдебиет==
{{Islam-stub}}
{{wikify}}
[[Санат:Дін]]
[[Санат:Ислам]]
[[Санат:Тарих]]
[[ace:Hadih]]
|
