Гүлкекіре: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш {{Суретсіз мақала}} үлгісін үстедім |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Taxobox
| name = Гүлкекіре
| image = CentaureaCyanus-bloem-kl.jpg
| image_width =
| image_length =
| image_caption =
| regnum = [[Plant]]ae
| divisio = [[Flowering plant|Magnoliophyta]]
| classis = [[Dicotyledon|Magnoliopsida]]
| ordo =
| familia =
| subfamilia =
| genus = ''[[Гүлкекіре]]''
}}
== Өсімдік туралы ==
Гүлкекіренің біржылдық, екіжылдық және көпжылдық түрлері бар. Гүлкекіре негізінен [[Еуразия]], [[Солтүстік және Оңтүстік Америка]], [[Африка]]ның табиғатында өседі. 500-ден аса түрі белгілі. Қазақстанның табиғатында да көптеп таралған. Гүлкекіренің қазақ даласында оншақты түрі өседі. Сондықтан да халық арасында оның «қозыошаған», «торғайкөкбас», «түкті көк аяқ» деген секілді жанама атаулары бар. Емдік қасиетіне байланысты дәрілік мақсатта пайдаланылады. Көгалдандыруда 30-дан аса түрі кеңінен қолданылады. Гүлдерінің түсі көп: ақ, көк, қанық көк, сары, күлгін, қызыл болып келеді. Гүлкекірені топтап, жекелеп немесе альпі шоқысына да отырғызады. Оншақты түбін топтап гүлзарларға, жол жиектеріне егеді. Кейде гүлшоғыр жасау үшін де қолданады. Табиғаттағы гүлкекіре аласа болады. Ал, топырағы қатты, алакөлеңкеге отырғызылған гүлкекіренің биіктігі 40-70 см-ге жетеді. Гүлкекіре көп күтімді қажет етпейтін өсімдік. Гүлдеу мерзімі сұрпына қарай [[маусым]], [[қыркүйек]] айларына сәйкес келеді. Гүлдеу мерзімін ұзарту үшін оның гүлдеп кеткен сабақтарын қырқып отыру керек.
==Күтімі=
Кез-келген қышқыл емес құнарлы топырақта және күннің [[көз]]і жақсы түсетін жерлерде өседі. Күнделікті суғару керек, бірақ мөлшерден тыс ылғал тамырын шірітіп жіберуі мүмкін.
==Көбейтілуі==
Тұқымы және түбін бөлу арқылы көбейтіледі.
== Гүлкекіре туралы тақпақ ==
Бір түрі бар бұл гүлдің
Қазақстан жерінде.
Болады оны далалық
Аймақтардан көруге.
Суық тиген сырқатқа ем,
Шипалы дертті жеңуге.
Болады одан науқасқа
Дәрі жасап беруге.
'''Гүлкекіре ''' (''Centaurea'') – [[күрделігүлділер]] тұқымдасына жататын бір, екі және көп жылдық шөптесін [[өсімдіктер]]. [[Еуразия]], [[Африка]], [[Америка]] және [[Австралия]]да (1 түр) кездесетін 550-ден астам түрі белгілі. [[Қазақстан]]да [[тау]]дың тастақты, қорымтасты беткейлері мен қалың [[бұта]]лардың арасында 27 түрі өседі. Сабақтары тік, жатаған, қысқа сабақты түрлері де кездеседі. [[Жапырақ]] тақталарының шеттері қауырсын тәрізді терең ойықталған, ұзын сағақты. Майда гүлдері себетгүлге шоғырланады. Себетгүлдің сыртындағы орам жапырақшалары қалың, жылтыр, кей түрін түк басқан. Өсімдіктердің түрлеріне қарай себетгүлдері бірігіп [[қалқанша]], [[сыпыртқы]], [[шашақ гүл]] шоғырларын құрайды. Гүлдері сары, қызғылт, көк, күлгін түсті, бір-бірімен бірігіп кеткендіктен түтікше гүл деп аталады. Аталықтарының [[жіп]]шелері жалпақ, түкті, аналық аузы қос тілімді. [[Мамыр]] – [[маусым]] айларында гүлдеп, [[шілде]] – [[тамыз]]да жемісі піседі. Жемістері – айдаршалы тұқымша, айдаршасыз түрлері де кездеседі. Гүлкекіренің біраз түрлері сәндік үшін өсіріледі, олар гүлдеу кезінде шірне бөлетін балды өсімдіктер. Дәрілік, бояу алатын, улы түрлері бар. Негізінен Гүлкекіре – жаздық және күздік дақылдардың [[Арамшөп|арамшөб]]і.
Line 7 ⟶ 46:
{{wikify}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.gulstan.kz/ Гүлстан, өсімдіктер туралы сайт]
<references/> ▼
==Пайдаланылған әдебиет</span>==
Қ 74 Құлжабаева Г.Ә.;«Өсімдіктер әлемі» оқу-әдістемелік кешені, Жидектер: Дидактикалық материал. - Алматы, 2011. - 16 б;ISBN 978-601-7237-31-8
{{Суретсіз мақала}}
| |||