Тұран жолбарысы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Қазақстан]] жерінде жолбарыстардың көбірек мекендеген жері – [[Сырдария]] өзені мен [[Арал]] теңізінің бойы, кейінгісі [[Балқаш көлі]] мен [[Іле]] өзені аумағы болған. Сондай-ақ, [[Шу]] мен [[Сарысу]], [[Талас]], [[Арыс]] өзендерінің бойы, [[Билікөл]] маңы, [[Қаратау]] жоталарын мекендеді деген ғылыми тұжырым да бар. [[Шу]] өзені бойында 1912 жылы екі жолбарыс өлтірілген. [[Сырдария]]ның соңғы жолбарысының бірі 1925 жылы [[Қармақшы]] ауданы, [[Жосалы]] кентінің маңында, ал енді бірі 1933 жылы [[Қазалы]] маңында жан қиған. Дегенмен [[Шу]] жолбарысын 1940 жылға дейін көргендер болса, [[Сырдария]] бойындағы [[ну жыныс]]та тұран жолбарысы 1945 жылға дейін де ұшырасып отырған.

Ғалымдардың зерттеуінше, тұран жолбарысының салмағы 170 пен 240 келі аралығында, ұзындығы 2,70-2,90 метр болған. Салмағы жөнінен уссурий жолбарысынан зор тұран жолбарысы, одан гөрі әлді болған. [[Керуен]]ге кенеттен шабуыл жасаған тұран жолбарысының атан түйені ұрып жығып, қамыс арасымен 100 метрге дейін сүйреп барғаны туралы оқиға хатқа түскен. Биологтардың мәліметінше, 1900 жылы тұран жолбарысының жортуылдайтын аумағы батыста [[Қара теңіз]]ге, шығыста [[Алтай]] тауларына дейін созылған.

Сталиннің бұйрығымен [[Москва|Мәскеу]]ден қуылған маршал [[Жетісу]] жерінде түн қатып жүрген тұран жолбарысын талай рет тамашалаған. Бастан-аяқ қара түсті киім киіп, үлкен ит жетектеп жүретін [[Троцкий]], [[Алматы]]да белгілі саяси мәлімдемелерімен қатар, [[«Балқаш жолбарысына шабуыл жасамау туралы пакт»]] деген еңбек жазған.

Тұран жолбарысын тірілту мәселесі соңғы кездері жиі көтеріліп те жүр. Осы мәселені көтеріп жүрген ғалым Бақытжан Әділов Қазақстанға [[тайгадан]] [[уссурий]] жолбарысын әкеліп, жергілікті жерге бейімдеу арқылы арнайы питомникте тұран жолбарысын «тірілтуге» болатынын дәлелдеп жүргеніне бірнеше жыл болды.