Сопылық: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Тасаууф ілімі|Тасаууф]] (араб. ”Ғ~U – тазалық) – исламның қайнарынан бастау алатын рухани құндылық, ислам дінінің дүниетанымдық, ахлақтық-этикалық, эзотерикалық қырлары көрініс беретін, адамның өзін-өзі тануы мен рухани адамгершіліктің кемелденуіне мүмкіндік беретін ілім. Сопылықтың анықтамасын атақты суфилер [[Сарий ас-Сақати]] (ө. ж. м. [[865]]) “[[Сопылық – көркем ахлақ]] (мораль)”; [[Абу Хафс ан-Найсабури]] (ө. ж. м. [[883]]) “[[Сопылық – толығымен әдеп]] (этика)”; [[Абу әл Хусайн ан-Нури]] (ө. ж. м. [[907]]) “[[Сопылық – нәпсінің құмарлықтары мен талаптарын тәрк ету]]” ретінде көрсеткен. Сопылар Сопылық философиясының негізі тікелей [[Құран]] мен Хз. [[Мұхаммед]] пайғамбардың (ғ.с.) сүннеті деп таниды. Ал кейбір батыстық зерттеушілер Сопылықтың исламға яїуди, христиан және буддизмнен, әсіресе, индуизм мен зороастризм дінінен енген деп дәлелдеуге тырысады. Сопылықтың тарих сахнасына шығуы жалпы ислам философиясындағы ең алғашқы диалектикалық пікір қозғалысының басталуымен сәйкес келеді. Бұл қозғалыстың басында Хз. [[Мұхаммед]] пайғамбардың (ғ.с.) [[Абу ад-Дарда]], [[Абу зар ал-Ғифари]], т.б. сахабалары болатын. Ислам философиясы тарихында [[Абу Зар Ғифари]] сияқты сахабалардан бастап, [[Хасан әл-Басирге]] (ө. ж. м. [[728]]) дейінгі аралықты суфизмнің алғашқы зухд, тақуалар дәуірі деп атайды. Бұл дәуірде Сопылық қозғалыс философиялық, метафизиялық мәселелерді зерделеуден гөрі парасатты, көркем ахлақты адам болуды мақсат еткен практиклық мәндегі қозғалыс болатын. Сопылықтың екінші кезеңі [[Хасан ал-Басирден Имам Ғазалиге]] (м. 1055 – 1111) дейінгі аралықты қамтиды. Бұл дәуірде Сопылқ дегдарлық пен тақуалық сияқты практик. қозғалыс болумен қатар қалам, құқық және философия сияқты жалпы ислам ойлау жүйесіндегі бағыттарға параллель доктриналық деңгейге көтерілді. [[Хасан әл-Басридан]] басталған сопылық философия бірте-бірте қалыптасып, екі негізгі салаға: маламийа, исбатийа мектебі болып айрылды. Маламийа доктринасы (құрушысы [[Баязид Бистами]] (ө. ж. м. [[874]])) жалпы алғанда дәстүрлі түркілік дүниетанымдық негізде қалыптасып, дамыды. </br>