Мал шаруашылығы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
178.91.128.15 (талқылауы) істеген нөмір 868052 түзетуін жоққа шығарды
1-жол:
[[Сурет:Cattle and sheep.jpg|thumb|]]
'''Мал шаруашылығы''' — ауыл шаруашылығының мал өнімдерін өндіру үшін мал өсірумен айналысатын саласы. Мал шаруашылығы халықты [[азық-түлік]]пен ([[сүт]], [[май]], [[ет]], т.б.) жеңіл және [[тамақ]] өнеркәсіптерін [[шикізат]]пен ([[жүн]], [[тері]], [[ет]] өнімдері қалдықтары, т.б.) ауыл шаруашылығы өндірісін күш-[[көлік]] ([[ат]], [[өгіз]], [[түйе]], т.б.) және [[тыңайтқыш]]пен қамтамасыз етеді. Мал шаруашылығы өнімдері мен оның қалдықтарынан [[мал азықтары]] (майы алынған сүт, ет-сүйек және сүйек ұндары, т.б.), [[дәрі-дәрмектер]] мен биологиялық белсенді (активті) заттар (емдік сарысулар, [[гормонды қосылыстар]], т.б.) алынады. Мал шаруашылығы салаларына [[сиыр]], [[қой]], [[ешкі]], [[жылқы]] және [[түйе]] шаруашылықтары жатады.
 
== Ірі қара өсіру ==
{{main|Ірі қара шаруашылығы}}
Ірі қара өсіру қоңыржай белдеудің табиғи және мәдени жайылымдармен жақсы қамтамасыз етілген орман, орманды дала, дала аймақтарында жақсы жолға қойылған. Дүниежүзі бойынша ірі қараның мал басы 1,3 млрд-қа жетіп отыр. Өндірілетін сүттің барлығын дерлік, ал еттің 35%-ын осы ірі қара малы береді. Интенсивті сүтті және етті-сүтті бағыттағы мал шаруашылығы дамыған елдерге тән, оларда мал қолда да, жайылымда да бағылады. Өнімділік өте жоғары болғандықтан, бұл шаруашылық саласы жылдан-жылға өркендеуде. Етті бағыттағы мал көбінесе қоңыржай және субтропиктік белдеулердің неғұрлым құрғақ аудандарында таралған. Онда экстенсивті отарлап жайылымда бағу және көшпелі мал шаруашылығы басым келеді. Дүниежүзінде етті ең көп өндіретін елдер қатарына АҚШ, Қытай, Бразилия, Аргентина және Ресей жатады.<ref name = g1>[[География]]: Дүниежүзіне жалпы шолу. [[ТМД |ТМД елдері]]. Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық/ Ө. Бейсенова, К. Каймулдинова, С. Әбілмәжінова, т.б. — [[Алматы]]: Мектеп, [[2010]]. — 304 б. ISBN 978-601-293-170-9</ref>
 
:::::'''Ет өндіруден жетекші елдер'''
 
{| class="wikitable sortable"
|-
! Елдер !! Өндіру көлемі, млн т !! Дүниежүзіндегі орны
|-
| {{flagicon|People's Republic of China}} '''[[Қытай]]''' || 55,3 || 1
|-
| {{flagicon|United States}} '''[[АҚШ]]''' || 35,8 || 2
|-
| {{flagicon|Brazil}} '''[[Бразилия]]''' || 11,7 || 3
|-
| {{flagicon|Germany}} '''[[Германия]]''' || 6,5 || 4
|-
| {{flagicon|France}} '''[[Франция]]''' || 6,2 || 5
|-
| {{flagicon|India}} '''[[Үндістан]]''' || 4,6 || 6
|-
| {{flagicon|Spain}} '''[[Испания]]''' || 4,4 || 7
|-
| {{flagicon|Russia}} '''[[Ресей]]''' || 4,4 || 8
|-
| {{flagicon|Mexico}} '''[[Мексика]]''' || 4,1 || 9
|-
| {{flagicon|United Kingdom}} '''[[Ұлыбритания]]''' || 3,8 || 10
|-
| [[Ел тізімі (жалпы қабылданған атаулар)|Дүниежүзі бойынша]] || 216,2 || 0,0
|}
 
Сүт өндіру бағытындағы ірі қара өсіру көбінесе қала маңы мен халық тығыз қоныстанған аудандарда дамыған. Әсіресе Еуропа мен Солтүстік Американың орман зонасында орналасқан елдерде жақсы жолға қойылған. Сүт өндіруден АҚШ, Ресей, Үндістан, Бразилия және Батыс Еуропа елдері ерекше көзге түседі. Жайылымдық жерлер мен шөптесін өсімдіктердің жеткілікті болғанына қарамастан, Африкада, әсіресе оның тропиктік аймақтарында ірі қара саны өте аз. Оның басты себебі — ұйқы ауруының қоздырғышын тарататын цеце шыбыны. Сондықтан мұнда бұл ауруға шалдықпайтын ірі қарадан зебу өсіріледі.<ref name = g1/>
 
== Шошқа шаруашылығы ==