Рибонуклеин қышқылы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Рибонуклеин қышқылы (РНҚ)''' — жоғары [[молекулалық байланыс]]; [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылдарының]] типі. Табиғатта кеңінен таралған. РНҚ-ның көмірсу бөлігінде [[рибоза қанты]], ал [[азот|азотты]]ты негіздері ретінде [[аденин]], [[гуанин]], [[цитозин]] және [[урацил]] болады.

Рибонуклеин қышқылдары '''рибосомалық''' (рРНҚ), '''ақпараттық''' (аРНҚ) және '''тасымалдаушы''' (тРНҚ) болып бөлінеді. Рибонуклеин қышқылы тізбегі бірнеше ондаған [[Нуклеотидтер|нуклеотидтерден]] бірнеше мыңдаған нуклеотидтерге дейін созылатын біржіпшелі [[Полинуклеотидтер|полинуклеотидтерден]] тұрады. Организмде РНҚ [[Белок|белоктармен]] кешенді байланысқан [[рибонуклеотидтер]] түрінде болады. РНҚ генетикалық ақпараттың жүзеге асуы мен белок синтезіне қатысып, барлық тірі организмдерде аса маңызды биологиялық рөл атқарады. Көптеген [[Вирустар|вирустарда]] РНҚ-н жалғыз нуклеинді компонент (құраушы) құрайды. Осындай РНҚ вирустарда РНҚ биосинтезімен қатар [[ДНҚ]] биосинтезінде де матрица рөлін атқара алады (кері транскриптаза). [[Бактериялар]], [[өсімдіктер]] және [[жануарлар]] клеткаларында құрылымы, метаболизмі және биол. қызметтері әр түрлі РНҚ типтері кездеседі. Мысалы, рРНҚ рибосоманың құрамына еніп, клеткадағы РНҚ-ның негізгі массасын құрайды және көлемі, құрылымы түрлі организмдерде әр түрлі болады. Клеткада негізінен рРНҚ-да белоктың биосинтезі жүреді; тРНҚ клеткада амин қышқылдары қалдықтарын жалғастырып алып, оны белок синтезі өтіп жатқан жерге тасымалдайды. Әрбір амин қышқылының өзіне сай арнайы тРНҚ (әдетте бірнеше) болады. Барлық тРНҚ жоңышқа жапырағына ұқсас макромолекулалы құрылымға ие. Олардың [[рибосома|рибосомаға]]ға және аРНҚ-на жабысатын, үш [[Нуклеотидтер|нуклеотидтен]] тұратын (антикодон) және амин қышқылы қалдығын жалғастыратын аймақтары бар. РНҚ-ның барлық түрлері клеткада ДНІ матрицасында синтезделеді, соның нәтижесінде ДНҚ-ндағы [[Вирустар|дезоксирибонуклеотидтер]] тізбегінде комплементарлы рибонуклеотидтер тізбегі құрастырылады, мұны транскрипция процесі деп атайды. Клетка ядросында матриц. РНҚ-ның (мРНҚ) бастамасы болып келетін алып молекулалар табылған, олардың көп бөлігі ядрода ыдырайды да, аз бөлігі цитоплазмаға өтіп, нағыз мРНҚ-ын құрайды.

== Пайдаланылған әдебиет ==