Сөйлем мүшелері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Сөйлем мүшелері''' – сөздердің мағыналық тұрғыдан өзара тіркесуі нәтижесінде синтаксистік қызметте жұмсалатын сөйлемнің дербес бөлшектері. [[Сөйлем|Сөйлемдегі]]дегі сөздер бір-бірімен мағыналық байланыста болады, сол байланыс негізінде [[грамматикалық мағына|грамматикалық мағынаға]]ға ие болған сөздер, сөз тіркестері сөйлем мұшелері қызметін атқарады. '''Сөйлем мүшелері''' қызметінде сөйлемнің дұрыс құрылуының, әр сөздің өз орнында жұмсалуы мен ой желісі, стильдік жағынан нақты болуының орны ерекше. '''Сөйлем мүшелері''' үлкен екі топқа бөлінеді:

'''Тұрлаулы мүшелер''' сөйлемнің негізгі арқауы саналады, предикативтік қатынас негізінде ең кіші сөйлем ретінде жұмсалып, олардың негізінде [[тема]], [[рема]], [[тіпті есім|тіпті есімді]]ді, [[етістік|етістікті]]ті [[сөз тіркесі|сөз тіркестері]] айқындалады.<ref> Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы.

"Сөздік-Словарь", 2005. ISBN 9965-409-88-9</ref>

* [[Бастауыш]] – сөйлемдегі ойдың иесі, ол нөлдік, көптік, тәуелдік тұлғаларда [[есімдік|есімдіктен]]тен, [[есім]] [[сөз таптары|сөз таптарынан]]нан, ал [[баяндауыш]] [[бастауыш|бастауыштың]]тың негізгі қасиеттерін нақтылай келе [[етістік|етістіктен]]тен, т.б. сөз таптарынан жасалады. Тұрлаусыз мүшелер [[бастауыш]] пен [[баяндауыш|баяндауышқа]]қа тікелей қатысты болып, сөйлемде айтылуға тиісті ойды толықтырып, айқындап тұрады.

* [[Анықтауыш]] заттың, субстантивтенген [[сөз таптары|сөз таптарының]]ның, [[септік жалғау|септік жалғаулы]]лы [[пысықтауыш|пысықтауыштарды]]тарды айқындайды, оның сапалық, меншікті түрлері бар.

* [[Пысықтауыш]] көбіне қимылға, кейде есімдерге де қатысты жұмсалады. Сөйлем мүшелері негізінен дербес мағыналы [[сөз таптары|сөз таптарынан]]нан жасалады, олардың жасалуына көмекші есім, көмекші етістік, шылау, модаль сөздер де қатынасады, дербес мағыналы сөздердің семантикасын осы көмекші сөздер айқындайды. Сөйлем мүшелері дара, күрделі, үйірлі, кейде құрама болады.<br />

== Тағы қараныз: ==

* [[Сөз варианттары ]]

* [[Сөздің ішкі формасы ]]

* [[Сөз таптары ]]

== Пайдаланған әдебиет ==

[[az:Cümlə üzvüüzvləri]]