Жасуша теориясы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш r2.7.1) (Боттың үстегені: sl:Celična teorija |
ш r2.7.3) (Робот: изменение fa:نظریه سلولی на fa:نظریه یاخته; косметические изменения |
||
1-жол:
'''Жасуша теориясы''' (''клеточная теория''); ({{lang-el|teoria cellulae}} ''cellula'' — [[жасуша]] және [[теория]]) — жасушалар туралы биологиялық жалпы қорытынды, ғылыми тұжырым. [[Жасуша]] теориясының негізін қалаған неміс ғалымы Т. Шванн (1838-1839ж.). Жануарлар жасушасын зерттеген [[Шван|Т. Шванмен]] қатар, [[Жасуша]] теориясын жасауға өсімдіктер жасушаларын зерттеген М. Шлейден де атсалысты. Өздеріне дейінгі ғалымдар еңбектері бойынша жинақталған деректер мен өздерінің ғылыми мәліметтеріне сүйене отырып, [[Шванн|Т. Шванн]] мен М. Шлейден жануарлар мен [[өсімдік
#[[жасуша]] — тірі организмнің тым ұсақ құрылымдық бірлігі;
#жануарлар мен өсімдік организмдеріндегі әртұрлі ұлпалар жасушалары құрылысы жағынан бір-біріне ұқсас. Жасуша ядродан, цитоплазмадан, негізгі органеллалардан құралған;
#[[жасуша]] тек бөліну арқылы көбейеді;
#жасушалар біртұтас организмнің бір бөлігі. [[Организм]] ұлпаларында жасушалардан басқа жасуша туындылары — бейжасушалық құрылымдар ([[симпласт]], [[синцитий]]) және оның өнімдері — [[жасушааралық зат]] болады.<ref> Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>
[[
Тірі организмдердің клеткалық құрылымының ашылуы – күрделі оптикалық аспаптардың (микроскоптардың) ойлап табылуымен тығыз байланысты болды. Өсімдік ұлпасының клеткалық құрылымын бірінші болып [[1665]] ж. ағылшын жаратылыстанушысы [[Р.Гук]] (1635 – 1703) ашқан. Өсімдіктер мен жануарлар организмдерінің клеткалық құрылымын Р.Гуктің замандастары италиялық ға-лым [[М.Мальпиги]] (1628 – 1694), ағылшын ботанигі [[Н.Грю]] (1641 – 1712), т.б. өз зерттеулерінде дәлелдеген ([[1671]]). Клетка теориясысының қалыптасуына чех ғалымы [[Я.Пуркине]] (1789 – 1869) үлкен үлес қосты. Ол клетканың негізгі қызметтік бөлігі клетка қабықшасы емес, оның ішіндегі [[протоплазма]] екендігін дәлелдеді. [[
Вермель Е.М., <ref>История учения о клетке</ref>, М., 1970;
<ref>Молекулярная биология клетки</ref>, пер. с англ., т. 1 – 5, М., 1986 – 1987.
== Пайдаланған әдебиет ==
<references/>[[Қазақ Энциклопедиясы]], 10 - том
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:Биоморфология]]
Line 32 ⟶ 31:
[[et:Rakuteooria]]
[[eu:Teoria zelular]]
[[fa:نظریه
[[fi:Soluteoria]]
[[fr:Théorie cellulaire]]
|