Азотты қышқыл

Азотты қышқыл HNO2 - сұйық ертінді түрінде ғана кездесетін бір негізді, әлсіз қышқыл.
Түсі - ақшыл аспан көк.
Тұздары - нитриттер - улы, күшті электролиттер, түгелдей дерлік суда жақсы ериді. Ең маңыздысы - натрий нитриты, медицинада қолданады.

Азотты қышқыл
HNO2

Молекула құрылымы өңдеу

Газтәріздес сәтінде азотты қышқылдың молекуласы 2 конфигурацияда болады:

транс-изомер
цис-изомер

Екінші құрылымы тұрақты болып келеді, себебі цис-HNO2(г) DG°f = −42,59 кДж/моль, ал транс-HNO2(г) DG = −44,65 кДж/моль.

Химиялық қасиеттері өңдеу

Сулы ертіділерде тепе-теңдік сақталады:

 

Қыздырғада азот оксиді(ІІ) NO мен азот қышқылы құралады:

 

Азотты қышқыш - әлсіз, сулы ертіділерді диссоциация жасайды. Сірке қышқылынан күштірек. Тұздардан қүшті қышқылдармен ығыстырылады:

 

Тотықтырғыш та тотықсыздандырғыш та қасиет көрсете алады. Күшті тотықтырғыштар (КMnO4, К2 Сr2O7, H2O2 т.б.) оны азот қышқылына дейін тотықтырады:

 
 
 

Күшті тотықсыздандырғыштар (KJ, H2S т.б.) азот тотығына дейін тотықсыздандырады:

 

Азотты қышқыл мен оны тұздарының ертіндісіне KJ және крахмал ертінділері құйса, ертідінің түсі көгереді.

Алынуы өңдеу

Азотты қышқылды суға азот оксидін(ІІІ) еріткенде алуға болады:

 

Және азот оқсиді(IV) суға еріткенде алынады:

 

Дереккөздер өңдеу

  • “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998