Аймара тілі

Елдер	Боливия, Перу, Чили
Сөйлеушілер саны	орталық диалектте 2,664,800 сөйлеуші, және шамамен 400,000 адам оңтүстік диалекте сөйлейді.
Лингвистикалық; класификация	Оңтүстік Америка тілдері Аймара тілдері;
	Тілдер коды
ISO 639-1:	ay
ISO 639-2:	aym
ISO 639-3:	aym — жалпы; ayc — оңтүстік; ayr — орталық

Аймара́ (айм. Aymar aru) — аймара халқының тілі, олар Анд тауларын мекен етеді. Бұл бірнеше Үндіс тілдері құрамына кіреді, сөйлеушілер саны миллион адамнан асады.^[1]^[2] Бұл тілде шамамен 3,1 миллион адам сөйлейді^[3]. Аймара, испан тілімен, Боливияның ресми тілі. Сонымен қоса бұл тілде Перу, Аргентина және Чили халықтары сөйлейді. Ескілікте аймара Вари империясының тілі болған, аумағын кейін инктер басып алған.

Жазуы өңдеу

Аймара тілі латын әліпбиін қолданады: А а, Ä ä, Ch ch, Chh chh, Ch' ch', I i, Ï ï, J j, K k, Kh kh, K' k', L l, Ll ll, M m, N n, Ñ ñ, P p, Ph ph, P' p', Q q, Qh qh, Q' q', R r, S s, T t, Th th, T' t', U u, Ü ü, W w, X x, Y y

Фонологиясы өңдеу

Аймара тілінде үш дауысты дыбыс (/a i u/ бар, олар бойлық бойынша екі дәрежеге ажыратылады. Биік дауыстылар ювеляр дауысты дыбыстардың алдында ортасына дейін төмендейді және одан кейін (/i/ → [e], /u/ → [o]).

Дауыссыз дыбыстардың болсақ, олар Аймара Ерінге арналған, альвеолярлық, таңдай, велярлы және ювелярлы болуы мүмкін. Дыбыстар төмендемейді (мысалы, [p] мен [b] арасында ешқандай айырмашылық жоқ), бірақ әр дауыссыз үш нысаны бар: қарапайым жұтылу (ұмтылысы жоқ) және демалумен. Аймара /r/ сияқты дірілдеу дыбыстары бар, және альвеолярлы / таңдай мұрын мен дыбыстарды жанынан, сондай-ақ екі жартылай жария арасындағы айырмашылық(/w/ және /j/).

Екпін әдетте алдындағы буынға түсіріледі, бірақ ұзақ дауысты есебінен көшіруге болады.

Тілдер отбасы өңдеу

Перудегі аймаратілді халықтың үлестірілуі картасы. Сурет жинақы аймаратілді халықпен үш оңтүстік бөлімдеріне шектеледі: Пуно, Мокегуа, Такна

Дереккөздер өңдеу

↑ Bolivia: Idioma Materno de la Población de 4 años de edad y más- UBICACIÓN, ÁREA GEOGRÁFICA, SEXO Y EDAD. 2001 Bolivian Census. Instituto Nacional de Estadística, La Paz - Bolivia. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қыркүйек 2010.(қолжетпейтін сілтеме)
↑ The other native American languages with more than one million speakers are: Nahuatl, Quechua, and Guaraní.
↑ Joshua Project — Ethnic People Groups of Afghanistan

[INE-1] Bolivia: Idioma Materno de la Población de 4 años de edad y más- UBICACIÓN, ÁREA GEOGRÁFICA, SEXO Y EDAD. 2001 Bolivian Census. Instituto Nacional de Estadística, La Paz - Bolivia. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қыркүйек 2010.(қолжетпейтін сілтеме)

[millionspeakers-2] The other native American languages with more than one million speakers are: Nahuatl, Quechua, and Guaraní.

[3] Joshua Project — Ethnic People Groups of Afghanistan

[1]

[2]

[3]