Алмасу реакциясы

Алмасу реакциясы – қосылыстардағы атомдарды немесе атомдар тобын басқа атомдарға немесе атомдар тобына ауыстыру арқылы жүретін химиялық реакция.

• Мысалы, хлорлау реакциясы: CH₄ + Cl₂ * CН₃Cl + HСl. Алмасу реакциясына конденсаттау және поликонденсаттау реакциялары да жатады. Бұл реакцияларда (изотопты ауыстыру, бос радикалды, электрофилді және нуклеофилді алмасу ракциялары) байланыс сандары өзгермейді, тек атомдық-молекулалық бөлшектер ауысады.
• Мысалы, H₂SO₄ + D₂O * HDSO₄ + HDO; C₆H₆ + HONO₂ * H₂O + C₆H₅NO₂; CH₃Br + HOH  CH₃OH + HBr, т.б.

AgNO₃ + HCl → HNO₃ + AgCl↓

Бұл реакция типіне тек екі күрделі заттың әрекеттесуі мысал бола алады. Олар өзара құрам бөліктерімен алмасып, жаңа екі зат түзеді. Мәселен, сынауықтың түбіне қара түсті мыс оксидінің ұнтағын салып, үстіне күкірт қышқылының ерітіндісін құяды. Екеуі әрекеттесіп, біртекті әдемі көкшіл түсті тотияйының ерітіндісіне айналады.(Қажет болса түзілген ерітіндіні буландырып, суалта отырып, тотияйынның өзін кристалдап алуға болады). Осы екі заттың әрекеттесуінен химиялық реакция теңдеуі:

CuO + H2SO4 = CuSO4 + H2O

Дереккөздер

Қазақ ұлттық энциклопедиясы Химия 8 сынып оқулығы