Альдегидтер (лат. al(cohol) dehyd(rogenatum) — сутексiз спирт) - органикалық қосылыс. Молекула құрамында карбонил немесе оксо топшасы бар көмірсутек туындыларын альдегидтер және кетондар деп атайды.

Альдегид.
-R - Альдегид тобына жалғанған топ.

Физикалық қасиеттері өңдеу

Құмырсқа альдегиді — өткір иісті газ, сірке альдегидінен бастап келесі мүшелері — сұйық, ал жоғарғылары — қатты заттар. Альдегидтердің физикалық қасиеттері бұдан бұрынғы қарастырылған заңдылықтарға сәйкес келеді. Молекулалық массалары өскен сайын балқу және қайнау температурасы артады. Спирттерден өзгешелігі — альдегидтерде молекулааралық сутектік байланыс түзілмейді, сондықтан сәйкес спирттермен салыстырғанда қайнау температуралары төмен болады.

 
"Альдегидтер"

Барлық альдегидтер органикалық еріткіштерде жақсы ериді. Химиялық қасиеттері. Құрамында еселі байланыс болғандық- тан, карбонилді қосылыстарға қосылу реакциясы тән. Қосылатын реагенттің теріс зарядталған бөлігі көміртек атомына, ал оң зарядталған бөлігі оттек атомына қосылады. Басқа органикалык косылыстармен салыстырғанда, альдегидтерде карбонилді топпен байланысқан С — Н байланысының белсенділігі жоғары және реакцияға жеңіл түседі.[1]

Маңызды альдегидтер өңдеу

Аты Формула Балқу температурасы Қайнау температурасы
Формальдегид HCHO −92 °C −19 °C
Ацетальдегид CH3CHO −123 °C 20,8 °C
Пропаналь CH3CH2CHO −81 °C 48,8 °C
Бутаналь CH3CH2CH2CHO −97 °C 75 °C
Акролеин CH2=CH-CHO −88 °C 52,5 °C
Кротонды альдегид CH3-CH=CH-CHO −76,5 °C 104 °C
Бензальдегид C6H5-CHO −56 °C 179 °C
Салицилді альдегид   1,6 °C 197 °C
Фурфурол   −36.5 °C 161.7 °C

[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. a b Химия: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / Ә. Темірболатова, Н. Нұрахметов, Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. – 352 бет, суретті. ISBN 9965-36-092-8