Ардебил (остан)
Ардебил останы (парсы: استان اردبیل, Остан-е Ардебил, әз. اردبیل,Ərdəbil) — Иранның 31 останының бірі. Иранның солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан, Әзірбайжанмен, Шығыс Әзірбайжан, Занжан және Гилян остандарымен шекаралас. Остан 1993 жылы Шығыс Әзірбайжанның шығыс бөлігінен және Гилян останның солтүстік бөліктерін құрылды. Әкімшілік орталығы — Ардебил қаласы. Аумағы — 17 800 км2. Халқы — 1,248,488 (2011)[1].
| Остан | |
| Ардебил | |
| اردبیل | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Кіреді |
3 мантаге |
| Енеді |
10 шахристан |
| Әкімшілік орталығы | |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
38°15′05″ с. е. 48°17′50″ ш. б. / 38.2514° с. е. 48.2973° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 38°15′05″ с. е. 48°17′50″ ш. б. / 38.2514° с. е. 48.2973° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты |
1993 |
| Жер аумағы |
17,800 км² |
| Уақыт белдеуі |
IRST (UTC+03:30) |
| Ірі қалалары | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
1,248,488 адам (2011) |
| Тығыздығы |
70 адам/км² |
| Ресми тілдері | |
| Сандық идентификаторлары | |
| ISO 3166-2 коды |
IR-03 |
|
| |
| Координаттар: 38°15′05″ с. е. 48°17′50″ ш. б. / 38.2514° с. е. 48.2973° ш. б. (G) (O) (Я) | |
Этимологиясы өңдеу
Ардебил атауы зороастризмдегі «Артавил» сөзінен алынған (Авеста аталған) және қасиетті орын дегенді білдіреді[2].
Тарихы өңдеу
Ардебил останы 1993 жылы құрылды. Жаңа остан құрамына Шығыс Әзірбайжан останының шығыс жерлері мен Гилян останының солтүстік бөліктері кірді.
Исламдық жаулап алу кезінде және моңғол шапқыншылығына дейін Ардебил Иранның ең үлкен қаласы болды. 13 ғасыр басындағы моңғол шапқыншылығы және 13 ғасырдағы Әмір Темір жорықтарынан кейін қазіргі Иран жері бірнеше шағын тәуелсіз хандықтарға бөлініп кетті. 16 ғасырдың басында Сефевидтер әулетінің аумағы осы жерге дейін жеткен болатын. Сефевидтер әулетінің бірінші патшасы және оның негізін қалаушы I Исмаил шах бірнеше жыл ішінде барлық Иран жерін біріктіріп, орталық үкіметі мықты ел құрды.[2]
Географиясы өңдеу
Әкімшілік бөлінісі өңдеу
Остан құрамына 10 шахристан кіреді: Ардебил, Билесевар, Герми, Халхал, Коусар, Мешгиншахр, Намин, Сареин, Нир және Парсабад.
| № | Шахристан | Халқы (2006) | Орталыңы | Бахштар |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Билесевар | 54.471 | Билесевар | 2 |
| 2 | Ардебил | 542.930 | Ардебил | 2 |
| 3 | Герми | 89.248 | Герми | 3 |
| 4 | Халхал | 92.315 | Халхал | 3 |
| 5 | Коусар | 27.472 | Гиви | 2 |
| 6 | Мешгиншахр | 156.141 | Мешгиншахр | 4 |
| 7 | Намин | 59.242 | Намин | 3 |
| 8 | Нир | 23.573 | Нир | 2 |
| 9 | Парсабад | 81.782 | Парсабад | 3 |
| 10 | Сареин | 17.197 | Сареин | 2 |
Халқы өңдеу
Мәдениеті өңдеу
Ардебил останы Сефевидтер әулетінің кезінде салынған Сефи әд-Дин шейхтың кесенесімен әйгілі. Сефи шейхтің кесенесінде порталды кірберісі бар (1648, сыртқы әрлеуін Ардебилден шыққан Исмаил шебер жасаған) үлкен бақ (ұзындығы 120 м), 8-бұрышты үлкен мешіті, үлкен алаң және оған апаратын кіші алаң, тік бұрышты бата оқитын мешіт, цилиндрлы күмбезі бар Сефи шейхтың мазары және фарфор сақталатын 8-бұрышты шыныхана орналасқан.
Тағы қараңыз өңдеу
Сыртқы сілтемелер өңдеу
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Selected Findings of National Population and Housing Census 2011
- ↑ a b Provences of Iran. Province of Ardabil. Iran chamber society.