Архилох (көне грекше: Ἀρχίλοχος, лат. Archilochus; б.з.б 680 ж., Парос — б.з.б.640 ж.) — Ежелгі Грекияның Сатиралық ақыны. Архилох шығармаларының тек үзінділері ғана сақталған. Солаға қарағанда жалынды жыршы болғандығы байқалады. Архилох өлеңдері нақты адамдарға арналған. Архилох поэзиясы ар, адамгершілік, ерлік жайындағы ақсүйектер түсінігіне қарсы бағытталған.

Архилох
көне грекше: Ἀρχίλοχος, лат. Archilochus
Туған күні

Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value).

Қайтыс болған күні

б.з.б. 640 ж.

Азаматтығы

Ежелгі Грекия

Ұлты

грек

Мансабы

ақын

Жанры

сатира

Шығармалардың тілі

грек, латын

Эгей теңізіндегі Парос аралында туған. Әкесі - Телесикл, ақсүйек, әйгілі азамат, шешесі - Энипо, фракияның күңы. Некесіз туған Архилох өз отанында әлеуметтік қорғау болмайтындығын біліп, жалдамалы жауынгер мансабын таңдаған.

Бірнеше шайқастарға: Фасос аралындағы, Фракиядағы, Наксос аралындағы - қатысып, ақырында Эвбея аралындағы шайқаста қаза болады.

Архилохтың шығармалары өз кезенінде кең таралған: Афиныдағы Олимпиада ойындарында Архилохтың Гераклға арналған әнұраны дәстүрлі айтылатыны белгілі, Аристофан өз шығармаларында Гомермен бірдей Архилохтың дәйексөздерін келтіреді. Горацийдің шығармаларында Архилохтың өлеңдеріндегі әдеби бейнелері қолданылады.

Ежелгі Грекияда Архилохты ұлы лирикалық ақын ретінде құрметтеп, Гомермен бірдей көрген. Отанында оны халық қаһарманы ретінде қабылдаған. Б.з.б. V ғасырда Парос аралында Архилохтың құрметіне ғибдатхана соғылған, оның қалдықтары біздің күндерге дейін жеткен. Б.з.б. 100 ж. оның жерлесі Сосфей Архилохқа ескерткіш қойған.

Дереккөздер өңдеу

  • Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 1 том