Ахмет Баржақсин

Ахмет Баржақсин (1894, Атбасар уезі Жезді болысы1935, Омбы) — қоғам қайраткері, ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы, аудармашы.[1]

Ахмет Баржақсин

Білімі өңдеу

Өмірбаяны өңдеу

  • «Бірлік» мәдени-ағарту ұйымын құруға атсалысқан.
  • 1920 жылы Ақмола уездік ревкомы қазақ бөлімінің төрағасы
  • 1921 жылы Ақмола губерниясының атқару комитетінің төрағасы
  • 1923—24 жылы Қазақ тұтынушылар одағының төрағасы
  • 1925 жылы ОАК жанындағы Ұлт бюросының нұсқаушысы
  • Орталық тұтынушылар қоғамы одағының (Центросоюз) Берлиндегі өкілі
  • 1928 жылы Ақтөбе облысы ауыл шаруашылығы банкінің меңгерушісі болды.
  • 1928 жылы желтоқсанда большевиктер партиясы қатарынан өз еркімен шықты.
  • 1929 жылы сәуірде «партия беделін төкті», «троцкийшіл» деген айыппен қамауға алынып, Батыс Сібірге жер аударылды.
  • 1933 жылы жазасын өтеп келіп, Омбы ауыл шаруашылығы институтына оқытушы болып жұмысқа орналасты.
  • 1934 жылы 15 наурызда ОГПУ үштігі РКФСР қылмыстық кодексінің 58-бабының 10-, 11-тармағына «сәйкес» Баржақсинді екінші рет Батыс Сібірге 5 жылға жер аударады.
  • 1935 жылы ОГПУ үштігінің үкімімен атылды.

Шығармалары өңдеу

Әлеуметтік төңкерістер заманында өмір сүрген Баржақсин өзінің қысқа ғұмырында артына мол әдеби, ғылыми мұра қалдырды.

  • Ол қазақтың 1710 мақал-мәтелін жинап, 1915 жылы тұңғыш рет «Мың бір мақал» кітабын қазақ, орыс тілдерінде шығарды.
  • Оқу-ағарту мәселесі, әйел теңдігі жайлы мақалалары мен әңгімелері «Қазақ», «Алаш», «Сарыарқа», «Үш Жүз» газеттерінде, «Айқап» журналында басылды.
  • Л.Н. Толстойдың әңгімелерін аударып, «Айқап» журналында жариялады.
  • «Ертерек білсең жасырма» атты мақаласы Орыс географиялық қоғамының «Жазбаларында» (1916 жылы, 28-тамызда) жарияланды.
  • 1927 жылы «Елге шаруа кооперативі мен тұтыну кооперативінің қайсысы қолайлы?»
  • «Тұтыну дүкенінің ісін қалай жүргізу керек?» деген кітапшалары жарық көрді.
  • 1937 жылы Баспахана мен әдебиет ісі жөніндегі Бас басқармасы Баржақсиннің «Мың бір мақал» деген кітабын халыққа зиянды кітаптар қатарына қосып, пайдаланудан шығарды. Баржақсин мұралары әлі толық зерттелмеген.[2]

Дереккөздер өңдеу

  1. “Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
  2. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том