Балшытыр
Балшытыр (лат. Pulmonarіa) – айлауықтар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы.
| Балшытыр | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Үлгілік түрі | ||||||||||||||||||
| дәрілік балшытыр Карл Линней, 1753 | ||||||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||||||
|
10 - 18 түрі белгілі |
Ботаникалық сипаты өңдеу
- Биіктігі 15 – 35 см, жіңішке, қырлы, тік сабақты.
- Жұмсақ қылтанақты бұтақшаларындағы жапырағы – ұсақ қабыршақ тәрізді, сабақ бойындағылары – сағақсыз үшкір, ал тамыр мойнына жақын орналасқандары сопақша, ірі болады.
- Гүлдері сабақтың ұшында қалқан сияқты жинақталған, гүл сағағы қысқа, тостағанша жапырақтары қоңырау пішінді, ал күлтесі тозаңданғанша қызғылт, кейін көкшіл, қызғылт не көк түсті келеді. Мамыр – маусым айларында гүлдейді.
- Жемісі – ұзындығы 3,5 мм-дей жаңғақша. Ерте көктемде балшытырдың құрамында бал шырыны мол болады. Балшытырды сәндік гүл ретінде де өсіреді.
Өсетін жері мен таралу аймағы өңдеу
Еуразияның қоңыржай белдеулерінде өсетін 10-нан аса түрі белгілі. Қазақстанда Есіл, Тобыл өзендерінің бойында, Ұлытау, Алтай, Тарбағатай, Жетісу (Жоңғар) Алатауы өңірінде өсетін бір түрі – жұмсақ балшытыр (P. mollіssіma) бар.[1]