Балқадиша әні

Балқадиша әні — қазақтың ұлы күйші-композиторы Ақан серінің туындысы. 1988 жылы Қайролла Жүзбасовтың құрастыруымен "Өнер" баспасынан шыққан кітабында "Балқадиша" әнінің үш нұсқасы көрсетілген. "Балқадиша" әнін кезінде аты аңызға айналған Әміре Қашаубаев, Ғарифолла Құрманқалиев, Жүсіпбек Елебеков орындаған. Кейін Қайрат Байбосынов, Рамазан Стамғазиев, Гаухар Әлімбекова, "Жігіттер" тобы сияқты әншілер өз репертуарларына қосқан.

Әннің туу тарихы өңдеу

Қазақ халқын өзінің әндерімен тербететін әйгілі Ақан сері Қорамсаұлы күндердің бір күні, ауыл-ауылдарды аралап жүрген кезінде, аты көпке мәлім, лауазымы биік кісі Ыбырайдың аулында болып жатқан шілдехана тойының дәл үстіне түседі. Серінің келіп қалғанын көрген халық Ақанға қошемет көрсетіп, дастарханның төріне жайғастырады. Алайда дастарханның киелі жерінде отырған Ақанның қасына ешкімнің отыруға батылы бармайды. Бұл ел ішінде кең тараған алып-қашпа сөздердің пайда болуының кесірі еді. Ақан сері қиялға беріліп кетіп, жын-перілермен қатысы бар екендігі туралы әңгімелер шыққандықтан, бәрі өзін жайсыз сезініп, тойдың берекесі қашқандай болды. Бірақ сол кезде Қадишаның "Ауылымызға әйгілі сері келіп қалыпты, неге бірге қосылып өлең шырқамасақ" деген сөздері естіледі. Содан кейін Қадиша қыз "Сері-ағамның жанына мен отырайын" деп Ақанның жанына жайғасады. Мұны естіген Ақанның көңілі жай туып,іштей жібек мінезді бойжеткенге риза болады. Бәрі қосылып, ән шырқауды бастайды. Мереке өте қызықты өтіп жатты, бірақ Қадишаның ағалары болған жағдайды естіп, қарындасының отырған жерінен алып кетуін талап етеді. Алайда, Қадиша еш қозғалмайды, серінің де оны жібергісі келмейді, осыдан екеуінде қимастық сезімі пайда болады. Қадиша қайтуға жинала бастағанда, Ақан қолына киелі домбыраны алып, сол жерде туған әнді шырқауға кіріседі. Сері Қадишаның жан-тәнінің әсемділігі туралы әндетеді. Қызының Ақанның қасында отырғанын естіген Ыбырай лезде Қадишаны қайтаруға бұйрық береді.

Әннің сөздері өңдеу

Қызы едің Ыбырайдың Балқадиша!
Өзенді өрлей біткен, шіркін-ай, тал - Қадиша!
Сексен қыз керуенге шыққан кезде,
Ішінде қара басың, па, шіркін, хан Қадиша!

Дегенде Балқадиша, Балқадиша,
Бұралған белің нәзік, шіркін-ай, тал – Қадиша!
Бір емес, екі жеңгең келіп отыр,
Рұқсат бізден сізге, амал не, бар, Қадиша!

Дегенде Балқадиша, Балқадиша,
Боларсың біздің сөзге, дүние-ай, зар Қадиша!
Бұлаңдап асау тайдай жүрген басың,
Боларсың қандай жарға, дүние-ай, жар Қадиша!

Басынан Жыландының құлағаным,
Кекілін телжиреннің, шіркін-ай, сылағаным.
"Кетті" деп Балқадишаны естігенде,
Құшақтап құз-жартасты, шіркін-ай, жылағаным!

Балқадиша әні

Әннің туу тарихы өңдеу

Әннің сөздері өңдеу

Сілтемелер өңдеу