Бразилиялықтар

Үлгі:Ethnic group

Бразилияны ежелгі тұрғындары

Бразилиялықтар — (өздік атауы — бразильенуш) — Бразилияның тұрғылықты халқы. Парагвай мен Аргентинада да тұрады. Жалпы саны 150 млн-нан астам адам (1995). Нәсілдік жағынан еуропалық, моңғолдық және зәңгілер тобына бөлінеді, португал тілінің солт., солтүстік-шығыс, және оңтүстік диалектісінде сөйлейді. Испан тілі де кең тараған. Сондай-ақ, зәңгілердің бір бөлігі португал тілімен қатар африкалық кимбунду және йоруба тілдерінде сөйлейді. Көпшілігі католиктер, аз бөлігі протестанттар. 16 ғасырлардан 19 ғасырдың 2-жартысына дейін Бразилиялықтардың нәсілдік-әлеуметтік құрылымы қалыптасты. Жоғарғы сатыны ақ нәсілдер (еуропалықтар), одан кейінгі басқышты араласқандылар және мулаттар, төменгі сатыны зәңгілерден тұратын құлдар құрады. Еуропалықтар үндістердің тұрмыс-тіршілігінен, өнері мен мәдениетінен көп нәрсе үйренді. Сол себепті португал тілінің бразилиялық вариантында 20 мыңдай үндіс тілінен алынған сөз бар. Елдің ішкі аймақтарына қоныс аудару барысында әр алуан нәсілдік топтардың үндіс тайпаларымен араласуынан Бразилиялықтардың “сертан” деп аталатын жаңа қауымдастығы қалыптасты. Олар мал шаруашылығымен айналысады. Дәстүрлі үйлері үндістердің аң терісімен жасалған лашықтарына ұқсас. Бразилияның солтүстік-шығыс өңіріндегі халқының басым көпшілігі (70%) зәңгілер болғандықтан, бұл өңірде африкалық тұрмыс-салт басымырақ. Тәуелсіздік күресі нәтижесінде 1888 жылы құлдық жойылып, Бразилияның республика болып жариялануы халықтың этнос ретінде топтасуын тездетті. Әр алуан халық пен ұлыстар құралғандықтан Бразилиялықтардың кәсібі, тұрмыс-тіршілігі де әрқалай. Егіншілік пен мал шаруашылығы қатар дамыған (кофе, каучук, дәнді дақыл, т.б.). Теңіз жағалауындағы тұрғындар балық аулаумен айналысады. Сәулет өнеріне еуропалық стильге қоса африкалықтардың төбесін пальма жапырағымен жапқан балшық пен шиден тұрғызған үйлері, үндістердің конус формалы лашықтары тән. Ұлттық фольклорында үндістер мен африкалықтардың ауыз әдебиеті желісі, музыкасы мен би өнерінде португалдықтар әсері байқалады. Жыл сайын елде бірнеше күнге созылатын бүкілхалықтық мереке өткізіледі.

Дереккөздер өңдеу

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том

Дереккөздер өңдеу