Бөбек (бала)

Бөпе - адамның балалық шағындағы мезгілі. Балалық шақтың жас шамасына байланысты шекаралары әр түрлi мәдениеттерде әр қилы болады, сонымен қатар әр елдің заң жүйелерi де әр түрлі қарастырады. Жалпы жағдайда, жастық шақты туғаннан бастап жыныстық жағынан есею мезгіліне дейін деп қарастырады. Қыз - әйел жынысындағы жас; бала - еркек кіндікті жас. Жас балалар денсаулығына жауап беріп, соны зерттейтін дәрiгерлiктiң бөлiмi - "педиатрия" деп аталады.

Бөбек

Заңдық статусы

Бала мәртебесi ересектер секілді әртүрлi мәдениеттер және заң жүйелерiнде әр қилы деп айтып өттік. Бала құқықтары туралы конвенция дәл қазiр он сегiз жасты жас шамасына дейiнгі адам баласын бала деп атауды ұйғарып тұр.

Кәмелетке толу жастары

• Кәмелетке толу көпшілік елдерде 18 жаста.
• Кәмелетке толудың ең төменгi жас шамасы Фарер аралдарында орнатылған - 14 жас.
• Кәмелетке толу Кубада 16 жаста
• Кәмелетке толу жасы Қазақстанда 18 жас

Бала құқықтары

Халықаралық және Қазақстандық заңнамаға сәйкес мемлекет оларға кепiлдiк берiлетiн ажырамас құқық береді: бала, сонымен қатар көзқарастарын еркiн бiлдiруге, өмiрге, құрметке ажырамас құқығы болады, бiлiм алуға құқығы бар.

Жалпы түсінік бойынша адам 13-16 жылдарға дейiн ғана жас бала болып еептеледі. Дегенмен iшкiлiктер сатып алуға байланысты немесе төлқұжат алу, дауыс беру мүмкіндіктеріне байланыты бала сөзі контекстке байланысты басқаша қолданылуы мүмкiн.

Амалия Линдегрен. «Таңғы ас». . 1866

Баланың дамуы

Баланың дамуы - баланың бой жетуiн, есею процесіндегі бөбектiң физикалық және психологиялық ерекшеліктерін зерттейтін ғылымның бөлек бағыты.

Эриксонның дамуыны психосоциалды теориясы

Эрик Эриксон адамның дамытуының сегiз психоәлеуметтің кезеңдерiн ерекшеледi. Оның ішінде төртеуі балалық шақтың мерзiмдерiне сәйкес келедi.

   *     Нәрестелiк
   *     Балалық шақ
   *     Ойын жас шамасы
   *     Мектеп жас шамасы

Бұл жас шамалары әр халықтың мәдениетіне байланысты өзгеріп отырады. Төменде бөпенің қазiргi заман көзқарастарына сәйкес даму кезеңдері көрсетілген:

* Зигота, ұрықтану сәті, бала бiту
*     Эмбрион
*     Туылғанына бір ай болған бөбек
*     1 жасқа дейiнгі бөбек
*     Мектеп жасына толмаған бала:
       *   Жүруді үйреніп жүрген бала. 1-4 жас шамасындағы бөпе
       *   Мектепке бармаған ересек бала(5-6 жас)
*     Балалық шақтың ортасы – 5 -10 жас аралығындағы бала
*     Жас өспiрiм - жас шамасы 11-15 арасындағы орта мектептiң оқушысы:
       *   11-12 жылдар кiшi жас өспiрiм
       *   13-15 жылдар ересек жас өспiрiм
*     Жастық шақ 16-21(23) жас

Қоршаған ортаны тануы

• Перенеталды тәрбие
• Оқыту
• Отбасы тәрбиесі, жалпы тәрбие
• Ойын
• Музыкалық білім
• Көркемөнер туралы түсінік
• Шет тілдерді оқыту
• Дене шынықтыру
• Баланың интелектуалдық тұрғыда дамуы
• Балаларға арналған қоғадық бірлестіктер
• Отбасылық фильмдер
• Әке және ана