Бөлүк Герей
Бөлүк Герей (қырымтат. Bölük Geray; 1535—1551) — Қырым ханзадасы және қалғайы, Қазан ханы Сафа Герейдің үлкен ұлы.
| Бөлүк Герей қырымтат. Bölük Geray | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 1551 | ||||
| Ізашары | Әмин Герей | |||
| Ізбасары | Ахмет Герей | |||
| Өмірбаяны | ||||
| Діні | ислам | |||
| Дүниеге келуі | 1535 | |||
| Қайтыс болуы | 1551 Қырым | |||
| Династия | Герейлер | |||
| Әкесі | Сафа Герей | |||
өңдеу  |
||||
.png){kind=icon}
Өмірбаяны өңдеу
Бастапқыда Бөлүк Герей Астрахан ханының сарайында тәрбиеленді. 1545 жылы Қырым ханы Астраханды қоршауға алып, басып алады. 10 жасар ханзада Бөлүк Герейді Сахиб Герей Қырымға апарып, хан сарайында тәрбиелейді.
1549 жылы наурызда 38 жастағы Қазан ханы Сафа Герей түсініксіз жағдайда қайтыс болды. Оның үш ұлы болды: Бөлүк Герей, Мүбарак Герей және Өтеміс Герей. Небәрі екі жасар Өтеміс қана әкесінің қасында Қазанда болған. Үлкен ұлдары Бөлүк пен Мүбарак Қырым ханы I Сахиб Герейдің сарайында тұрды.
Сафа Герей қайтыс болғаннан кейін Қазан бейлері Қырым ханы I Сахиб Герейге хабаршы жіберіп, Сафаның үлкен ұлы Бөлүк Герейді Қазан хан тағына отырғызуды өтінеді. Өзінің бір ұлын Қазан тағына отырғызғысы келген I Сахиб кәмелет жасына толмағандығын сылтауратып Бөлүк Герейді Қазанға жіберуден бас тартады. Хан жарлығымен Бөлүк пен Мүбарак ханзадалар Інкерман бекінісінде қамауда болды.
1551 жылы Османлы сұлтаны Сүлеймен өзіне жарамсыз болған I Сахиб Герей ханды орнынан алып, оның інісі Дәулет Герейді жаңа хан етіп тағайындау туралы шешім қабылдады. Осы кезде I Сахиб үлкен әскермен Қырымнан Кавказға жорыққа аттанады. Жаңа хан I Дәулет Герей түрік жаңа шеріктерінің үлкен жасағымен Көзлевке түсіп, тез арада Бақшасарайды басып алады. I Дәулет ағайынды Бөлүк пен Мүбарак Герейлерді Інкерман зынданынан босатуды бұйырады. Жаңа хан Бөлүк Герейге қарт I Сахиб Герейді өлтіруді бұйырады. Бөлүк Герей жаңа шеріктер жасағымен Таманға келіп, тақтан айырылған ханды өзі өлтіреді.
I Дәулет Герей хан алдымен туысы Бөлүк Герейді өзіне жақындатып, хандықта ханнан кейінгі екінші тұлға - қалғай етіп тағайындайды. Алайда хан көп ұзамай оның «бір жаман ниеті бар» деп күдіктеніп, қанжарымен өз қолымен өлтіреді.
Әдебиет өңдеу
- Олекса Гайворонский. Екі құрлық билеушілері. — Т. 1. — Киев—Бақшасарай, 2007. — Б. 124—128. — ISBN 978-966-96917-1-2.