Данбар түбіндегі шайқас (1296)
Данбар түбіндегі шайқас (ағылш. Battle of Dunbar) — Эдуард І бастаған ағылшын әскері мен Иоанн I бастаған шотланд әскерінің арасындағы 1296 жылы шотландық Данбар қаласының маңында болған шайқас.
| Данбар түбіндегі шайқас | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Тәуілсіздік үшін соғыс | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Қарсыластар | |||||||||
 Шотландия
|
 Англия
| ||||||||
| Басқарушылар | |||||||||
| Иоанн I | Джон де Варенн | ||||||||
| Қарсы күштер | |||||||||
| бірнеше жүздеген атты әскер | бірнеше жүздеген атты әскер | ||||||||
| Әскери шығын | |||||||||
| белгісіз | 1 қаза тапты, 100 жуығы жарақаттанды (ағылшын дерегі бойынша) | ||||||||
Шайқастың алдындағы жағдай өңдеу
Берик-апон-Туидті басып алған Эдуард I Шотландияны жаулап алуды жалғастыруға асықпады және қаланың қорғанысын күшейтіп, бір ай бойы осында қалды. 5 сәуірде Иоанн I-ден салық төлеуден бас тартуы туралы хабар келді, осыдан кейін әскери-іс қайта жанданды.
Ағылшындардың мақсаты - Джон Коминнің қарындасы мен олардың жақтасы, данбардың графы Патрик IV-нің әйелі күйеуінің көзқарастарымен келіспей, шотландықтардың Данбар бекінісінде орнығуына қарсы болмады. Жауап ретінде Англия королі солтүстікке рыцарлар жасағымен көмекшісі Джон де Вареннды жіберді. Қатерді естігеннен кейін, қамал қорғаушылар Хаддингтонда тоқтаған Иоаннан көмек сұрады. Осыдан кейін, бүкіл әскер (немесе оның көп бөлігі) Данбарға беттеді, патшаның өзі жорыққа қатыспады.
Шайқас өңдеу
Күштер 27 сәуірде кездесті. Сірә, шайқас екі атты әскер жасақтарының қақтығысы болды. Шотландықтар батысқа қарай қырдағы қорғалған жерде орналаса алды, бірақ де Варенннің адамдары қатарларының сапы бұзылған және қашқандай кейіп келтіріп, алдап шығара алды. Осыдан кейін ағылшындар біріккен фронт болып шабуыл жасады. Соғыс қанды болмады, жалғыз кәмелет жасына томаған лотиандық рыцарь сэр Патрик Грэхем ғана қаза болды, 100-ге жуық шотландық лордтар тұтқынға алынды. Қалған шотландықтар Эттрик орманына қашты. Келесі күні Эдуард Данбардың қабырғаларына жақындады, оның гарнизоны көп ұзамай берілді. Қамалда болған 130-ға жуық рыцарлар мен атқосшылар Англияға жіберілді, олардың ішінде Атолл, Росс және Ментейт графтары болды.
Салдары өңдеу
Данбар түбіндегі шайқас 1296 жылғы жорықтар ағылшындардың жетістіктерінің бірі болды, бұл шайқас Иоанн І Эдуард I-нің пайдасына орай тақтан бас тартуымен аяқталды.
Әдебиет өңдеу
- Young, Alan. Robert Bruce’s Rivals: The Comyns 1212—1314, p. 158.
- Barrell, A., «Medieval Scotland»
- Brown, M., «Wars of Scotland»
- Brown, C., «Scottish Battlefields»
- Nicholson, R. «Scotland. The Later Middle Ages»
- Ayton, A. «Knights and their Warhorses»
- Watson, F., «Under the Hammer»
- Brown, C., «Knights of the Scottish Wars of Independence»