Дуанбасы

Дуанбасы– лауазым; дуанға қарасты қауымды билеуші ұлық. 1822 жылғы Ресей империясының “Сібір қырғыздары туралы жарғысына” сәйкес ашылған округтерді қазақтар “Дуан” деп атаса, сол дуанды басқарушы адамды дуанбасы немесе аға сұлтан, ал оның орынбасарларын заседательдер деп атаған және олар төрт адамнан тұрған. 1824 жылы құрылған Көкшетау дуанының дуанбасылары: З.Байтоқаұлы, Т.Зілғараұлы болған. Сол жылы Орталық Сарыарқада ашылған Қарқаралы дуанында Барақ Тұрсынұлының үш немересі кезек сайланып отырған. Сонымен қатар, Қарқаралы дуанында 1849 — 52 жылы Құнанбай Өскенбайұлы дуанбасылық еткен. 1830 жылы Аманқарағай дуаны ашылып, оның дуанбасылары: Жалбыр Абдоллаұлы (1830 — 34), Шыңғыс Уәлиханұлы (1834 — 52), Есеней Естемесұлы болған (1852 — 59). 1832 жылы Ақмола дуаны ашылып, оны Қ.Құдаймендеұлы, Ы.Жайықбайұлы басқарған. Сондай-ақ, бұл лауазым Қазақстанда және кейбір түркі тілдес халықтарда 20 ғасырдың басына дейін сақталып келді.

Дереккөздер

Қазақ энцклопедиясы