Есеней Естемесұлы

Есеней Естемесұлы (1798, Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданы — 1870/71, сонда) — аға сұлтан, би. Орта жүз құрамындағы Керей тайпасынан шыққан.

Жастайынан ел ісіне араласып, шешендігімен, әділдігімен көзге түскен Есенейді Батыс Сібір губернаторлығының басқармасы керей-сыбан ауылдарының биі, старшина етіп тағайындайды.

• Есеней 1832 ж. 10 желтоқсанда керей болысының старшындары Т.Барлыбаев және Қ.Мамашевтармен бірге Батыс Сібір губернаторлығының басқармасына арызхат жолдайды. Бұл хатта шептік казак-орыстардың керей болысы қазақтарына жасаған қысымшылығы халықтың наразылығын туғызып отырғаны айтылып, мұндай істерге тыйым салынуын және қазақтарға қалааралық базарлар мен жәрмеңкелерде еркін сауда-саттық жүргізуге рұқсат беруін талап етті.
• 1834 жылы Аманқарағай дуанына қазы болып сайланған Есеней, көп ұзамай “тынышсыз мінезі” үшін бұл қызметінен босатылды (1836).
• 1842 ж. 18 тамызда ол керей-сыбан болысына болыс болып сайланып, 10 жылға жуық уақыт қызмет атқарады.
• 1852 ж. шілдеде Есеней Құсмұрын дуанының аға сұлтаны болып сайланып, 3 жылдың орнына 7 жыл қызмет етеді.
• 1859 ж. 12 мамырда Құсмұрын дуаны таратылып, Атбасар дуанының құрылуына байланысты Есеней Сібір қазақтары облысы басқармасының кеңесшісі болып тағайындалды.
• Есеней өмірінің соңғы жылдары селкілдек ауруына ұшырап, сол аурудан қайтыс болады.

Есенейдің әйелі Ұлпан — Ғ. Мүсіреповтің “Ұлпан” романының басты кейіпкері. Есеней мен Ұлпанның бейіті Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданы Жаңажол аулынан солтүстікке қарай 4 шақырым жердегі Бай ауылы аталатын Есенейдің өз қыстауында.