Жак Оффенбах

Жак Оффенбах (фр. Jacques Offenbach; 1819 жылдың 20 маусымында Кёльнде туылып —1880 жылдың 5 қазанында Парижде қайтыс болды) — франция опереттасының әлдеқайда жарқын өкілі және негізін қалаушы, француз композиторы және музыкант. И.Соллертинский Оффенбахты «XIX ғасырдың дарынды композтрларының бірі» деп санаған.

Өмірбаяны

Исаак-Иегуда Эбершт (Eberst) Оффенбах атты неміс қаласының синагогкалық конторасының отбасында дүниеге келген. 1802 жылы Эбершт Кёльн подместьесіне көшіп кетіп, тегін «Оффенбахқа» ауыстырды. Кёльнде 1819 жылы оның ұл баласы дүниеге келіп, оның есімін Якоб деп қояды.

14 жасар баланың музыкалық дарындылығы, әкесінің 1833 жылы оны Парижге әкелуіне себеп болды. Оның атының франциялық айтылуы Жакоб, кейін Жак деп қысқартылып кетті. Оффенбах Париж консерваториясында Луиджи Керубиниден виолончельде ойнап үйренді. Консерваторияның жарғысы бойынша шетелдіктерді қабылдауға тыйым салды, бірақ Жактың өнерін көргеннен соң Керубини жарғының заңын бұзды.

Қаржы тапшылығына байланысты Жак тек бір жылдан аса уақыт қана оқып үлгерді, бірақ осы уақыт оған осы аспаптың шебері атануға жеткілікті болды. Кейін Оффенбах Антон Рубинштейн, Ференц Лист, Феликс Мендельсон және т.б пианисттермен бірге сахна төріне шықты.

Басында Оффенбах «байсалды» музыканы ойнап, шығаруды жоспарлады. Оның ең сүйікті композиторы Гектор Берлиоз болды. Ол керемет операның авторы болуды армандады; Бұл арманы орындалады, бірақ ол өлгеннен соң ғана. Алдымен париждік «Комикалық операсы» (ол жерде оқып жүрген кезінде оркестрде ойнап ақша табатын), кейін басқа театрлар да ешкімге белгісіз, жас композиторды қабылдамайды. Сол кезде Оффенбах және Фридрих фон Флотов аспаптық дуэт ұйымдастырып париж салондарында жетістікпен концерттер көрсетеді. Уақыт өте келе ол танымал бола бастайды, солай 1839 жылы Оффенбах алғаш рет Пале-Рояль театрында өзінің музыкасымен водевиль қояды.

1844 жылы Оффенбах испан эмигрант-оппозиционерінің қызы Эрмини д’Алькенге (Herminie d’Alcain) үйлену үшін католик дінін қабылдайды. Олар 36 жыл бірге өмір сүрді. Олардың 4 қызы бар. И. И. Соллертинскидің айтуынша, Оффенбах жеңіл ойлы оперетталарды шығарумен айналысса да, ол оған сүюші және адал жар болуға тосқауыл болған жоқ.

1880 жылы Оффенбах тұншығудан қайтыс болады. Иоганн Штраус өзінің концерттерін тоқтатып, досымен қоштасуға Парижке келеді. Оффенбах Париждегі Монмартр зиратында жерленді.

Оффенбахтың аяқталмаған «Гофман ертегілері» операсын оның досы, атақты Бизе «Кармен» операсының авторы Эрнест Гиро (Ernest Guiraud) аяқтады. Гиро бұл операға Оффенбахтың басқа шығармаларынан кейбір үзінділерін алып қосты, соның ішінде танымал «Баркаролуды» («Ундина» үшін жазылған) атауға болады. Бұл операның алғашқы көрсетілімі 1881 жылы, «Комикалық опера» театрында көрсетілді. «Гофман ертегілері» операсы көпшілікті таң қалдырып, әлі күнге дейін танымал болып жүр.

Шығармашылығы

Оффенбахтың оперетталары, тапқыр және шат, лирикалық және түрлі музыкаларға толы, барлық Еуропаға танымал болды. Олардың ең жақсылары әлі күнге дейін театрлардың сахналарынан түспейді. Оффенбахтың «Аққу өлеңі» атты шығармасы опералық қлассика құрамына кірді.

Оффенбахтың негізгі шығармаларының тізімі:

1847 жылғы:

• Оркестрлі виолончельге арналған үлкен концерт (Grand Concerto pour violoncelle et orchestre)

1853 жылғы:

• Пепито

1855 жылғы:

• Екі соқыр (Les Deux Aveugles), оперетта

• Ақ түн (Une nuit blanche), комикалық опера

• Скрипкашы (Le Violoneux), оперетта

• Батаклан (Ba-ta-clan), оперетта

• Перинетта

• Кіріңіздер, ханымдар мен мырзалар

• Көбелек ханшайым

• Арлекин-цирюльник

• Пьеро-сайқымазақ

• Жарықтағы полишинель

Дереккөздер

• Владимирская А. Р. Звёздные часы оперетты. — Л.: Искусство, 1975. — 136 с.

• Кракауэр З. Жак Оффенбах и Париж его времени. — М.: Аграф, 2000. — 416 с. — ISBN 5-7784-0095-0

• Соллертинский И. И. Оффенбах. — М.: Гос. муз. изд-во, 1962. — (Библиотечка любителя музыки).

• Трауберг Л. З. Жак Оффенбах и другие. — М.: Искусство, 1987.

• Янковский M. О. Оперетта. — М. ; Л.: Искусство, 1937.