Кетпен жотасы
Кетпен жотасы, Ұзынқара – Тәңір тауы жүйесінің солтүстік доғасына кіретін жота. Жоталар Алматы облысы Ұйғыр және Райымбек аудандарының және Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасының аумағында орналасқан. Жотаның солтүстік беткейлері Іле аңғарына өтеді. Қазақстандағы жотаның ұзындығы - 160 км. Жотаның жалпы ұзындығы - 310 км. Жотаның мұздану мен қар үәінділері жоқ, бірақ мәңгілік мұздану аймағы бар. Жота шыңдары тегіс және кең. Кетмен асуы теңіз деңгейінен 3040 метр биіктікте және тау сілемінің шығыс бөлігінде орналасқан. Кетмен шатқалындағы солтүстік беткей мен Шалқұдықсу өзен алқап жотасының оңтүстік баурайын жалғайтын асу арқылы Іле аңғарынан Кеген-Текес ойпатына дейін керуен жолы салынды.
| Кетпен жотасы | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Тау жүйесі | |
| Ұзындығы |
125 км |
| Ені |
40-50 км |
| Ең биік шыңы | |
| Биіктігі |
3652 м |
| Орналасуы | |
|
43°15′56″ с. е. 79°57′16″ ш. б. / 43.26556° с. е. 79.95444° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°15′56″ с. е. 79°57′16″ ш. б. / 43.26556° с. е. 79.95444° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Елдер |
|
|
| |
|
| |
Жер бедері өңдеу
Тау жоталары қар сызығынан төмен жатқандықтан мұздықтар кездеспейді. Кетпен жотасының бастары үстірт тәріздес тегіс болып келеді. Үстімен соқпақ жолдар, көлік жолдары өтеді. Жота өзен аңғарларымен, терең әрі тік шатқалдармен қатты тілімденген. Солтүстікке, Іле аңғарына қарай, Бедеті, Сүндетсай, Дардамты, Долатысай, Үлкенсай, Үлкен Ақсу, Кіші Ақсу, Шошасынсай, Темірлік өзендері, ал оңтүстікке қарай Сатылыхасан, Шұбырмахасан, Шалкөдесу, Қисықақтас, Шолақ өзендері бастау алады.
Климаттық белдеулері мен өсімдігі өңдеу
Тау етегіндегі өзендердің ысырынды конустарында күңгірт қызыл топырақты дала ландшафтысы дамыған. Тау етегінде таудың орманды-дала белдеуі, солтүстік беткейінің Байынқол алабында күлгін топырақты дала белдеуі, таулы-орман топырағында Тянь-Шань шыршасынан тұратын қылқанды орман (1800 – 2700 м) белдеуі орналасқан. 2700 – 3000 м биіктікте таулы-шалғын топырақта субальпілік ландшафты, ал 3000 м-ден биікте түрлі шөпті альпілік шалғындар таралған.[1]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5
Сыртқы сілтемелер өңдеу
- Алматы облысы туризмінің ресми сайты
- Алматы облысы туризм басқармасының ресми сайты Мұрағатталған 23 сәуірдің 2020 жылы.