Әділ I Луи
Әділ Луи[lower-alpha 1] (лат. Hludowicus Pius, фр. Louis le Pieux, нем. Ludwig der Fromme, немісше есімі Әділ Людвиг; 778 жыл, Шассеню-дю-Пуату, қазіргі Франция – 20 маусым 840 жыл, Ингельхайм) — Аквитания патшасы (781–814), франктардың патшасы және Батыстың императоры (814–840). Каролингтардың династиясынан шыққан. Ұлы Карл мен Хильдегардтың тірі қалған жалғыз ұлы ретінде ол 814 жылы әкесі қайтыс болғаннан кейін франктердің жалғыз билеушісі болды да, 833 жылғы қарашадан 834 жылғы наурызға дейін уақытша тақтан тайдырылғаннан басқа қайтыс болғанға дейін болды.
| Әділ I Луи лат. Hludowicus Pius фр. Louis le Pieux, нем. Ludwig der Fromme | ||
 Әділ Луидің портреті, 826 | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 28 қаңтар 814 — 20 шілде 840 | ||
| Тәж кигізу жорасы | 5 қазан 816, Реймс соборы, Реймс | |
| Ізашары | Ұлы Карл | |
| Ізбасары | I Лотарь | |
| ||
| 11 қыркүйек 813 — 20 шілде 840 | ||
| Тәж кигізу жорасы | 11 қыркүйек 813, Ахен соборы, Ахен, Германия | |
| Бірігіп басқарушы | Ұлы Карл (11 қыркүйек 813 – 28 қаңтар 814) | |
| Ізашары | Ұлы Карл | |
| Ізбасары | лауазымы жойылды Орта Франкия королі ретінде I Лотарь Шығыс Франкия королі ретінде Неміс II Людвиг Батыс Франкия королі ретінде Таз II Шарль | |
| ||
| 781 — тамыз 814 | ||
| Тәж кигізу жорасы | 781, Әулие Петер базиликасы, Рим, Италия | |
| Ізашары | лауазымы құрылды | |
| Ізбасары | Аквитандық I Пипин | |
| Өмірбаяны | ||
| Дүниеге келуі | 778 Шассеню-дю-Пуату, Франция | |
| Қайтыс болуы | 20 маусым 840 Ингельхайм, Рейнланд-Пфальц, Германия | |
| Жерленді | Мецтік Арнульф шіркеуі, Мец, Франция | |
| Династия | Каролингтар | |
| Әкесі | Ұлы Карл | |
| Анасы | Винцгаудық Хильдегарда | |
| Жұбайы | 1) Хеспенгаудық Ирменгарда 2) Бавариялық Юдифь күңі Санстық Теоделинда | |
| Балалары | 1-некеден: ұлдары I Лотарь, I Пипин және Неміс II Людвиг қыздары Берта, Хильдегарда және Ротруда 2-некеден: ұлы Таз II Шарль қызы Гизела күңінен туған баласы ұлы Санстық Арнульф қызы Альпаис (Эльфейд) | |
| Әділ I Луи Ортаққорда | ||
өңдеу  |
||
Луи ең соңғы Франкск мемлекетінің жеке үкімді билеушісі болды. Әкесі Ұлы Карлдың қайтыс болғанынан кейін билікті мұра етіп алды. Ол әкесінің саяси реформаларын сәтті жүргізді, бірақ билігінің соңғы жылдары өз ұлдарына және басқа да елдерге қарсы соғыстармен аяқталды. Мемлекет үлкен кризистарға ұшырады, Луидің өлімінен кейін империя ыдырады және оның орнында көптеген мемлекеттерт пайда болды.
Аквитания патшасы (781—813) өңдеу
Билігінің басталуы өңдеу
778 жылы жеңілістен кейін Шекараларды қауіпсіздендіру үшін Ұлы Карл Аквитан патшалығын қалпына келтірді. Ол өзінің нәрестесін жаңа патша етіп жариялады. 781 жылы I Адриан оны Римде Аквитанияның жаңа ханы етіп жариялады.
Қосымша ақпарат өңдеу
- ↑ Неміс және француз монархтарының тізімдерінде I Луи, не I Людвиг деп саналады.